Warszawa, 13.12.2023. Prezes Instytutu Pamięci Narodowej Karol Nawrocki podczas uroczystości wręczenia Krzyży Wolności i Solidarności działaczom opozycji niepodległościowej z lat 1956–1989, 13 bm. w Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL w Warszawie. Fot. PAP/A. Zawada
W 42. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego Krzyżami Wolności i Solidarności odznaczono działaczy opozycji niepodległościowej z lat 1956–89. Uroczystość odbyła się w środę w Warszawie w Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL.
W imieniu prezydenta Polskiej Andrzeja Dudy odznaczenia wręczył prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Karol Nawrocki.
"13 grudnia 1981 roku to jedna z najbardziej tragicznych dat polskiej historii najnowszej - powiedział w środę Instytutu Pamięci Narodowej dr Karol Nawrocki. "Zabrała całemu pokoleniu Polaków wiele lat nadziei na Polskę wolną, solidarną, demokratyczną" - powiedział prezes IPN dr Karol Nawrocki.
Jak podkreślił, "13 grudnia 1981 roku to jedna z najbardziej tragicznych dat polskiej historii najnowszej". "Dlatego że na ulicach polskich miast z rąk komunistów zginęły niewinne osoby, ponad 10 tysięcy osób przez komunistów zostało internowanych za rzeczy, których mieli się dopuścić w przyszłości, a więc nawet z pogwałceniem komunistycznego, a ponad 10 tysięcy osób zostało skazanych, często drakońskimi wyrokami za przywiązanie do wolności, także dlatego, że tysiące integrowano w wojskowych obozach internowania, co również było komunistyczną represją" - mówił. Zaznaczył również, że "13 grudnia 1981 roku to jedna z bardziej tragicznych dat polskiej historii najnowszej także dlatego, że zabrała całemu pokoleniu Polaków wiele lat nadziei na Polskę wolną, solidarną, demokratyczną".
"I to tragedia także dlatego, że dzień 13 grudnia 1981 roku i stan wojenny położył się na Polskę roku 1989 i cały system reformacji ustrojowej w III Rzeczpospolitą. Nie kto inny, jak zbrodniarz stanu wojennego Wojciech Jaruzelski został pierwszym prezydentem odradzającej się Rzeczpospolitej, a komunistów objęła nie tylko abolicja prawna, formalna, ale także publiczna" – mówił Karol Nawrocki.
Zapewnił, że "Instytut Pamięci Narodowej wciąż dąży do sprawiedliwości transformacyjnej, składając kolejne dziesiątki wniosków o uchylenie immunitetów dla zbrodniarzy sądowych czasu stanu wojennego, kolejne zarzuty i gromadząc kolejne zarzuty wobec tych, którzy wrzucali do więzień i wysyłali do obozów internowania". "Stoimy więc na straży sprawiedliwości transformacyjnej" - dodał.
"W tej historii są oczywiście źli, który zniewolenie nieśli w sercach, którzy wolność tłamsili, dokonywali wielu operacyjnych działań, inwigilacji, niszczyli zwykłych ludzi pragnących wolności. Ale w tej historii, w której nie ma miejsca na szarości, są też ci dobrzy, którzy nieśli wolność w sercu przez całe latach osiemdziesiąte i którzy donieśli ją do roku 1989 i niosą do dnia dzisiejszego. Tłumi dobrymi historii 13 grudnia 1981 roku jesteście wy - inwigilowani, represjonowani, a wciąż nieugięcie walczący o ważne dla was wartości, które przyniosły nam wolną i niepodległą Polskę" – podkreślił Nawrocki.
Krzyże Wolności i Solidarności otrzymali: Piotr Władysław Bagiński, Jerzy Józef Błachnio, Michał Stanisław Bojanowski, Adam Zygmunt Chajewski, Małgorzata Grażyna Draws, Janusz Fila, Filip Grzejszczyk, Dorota Monika Janiszewska-Jakubiak, Marek Witold Jochym, Zbigniew Stanisław Libera, Iwona Janina Maj, Edward Jan Malinowski, Piotr Paprocki, Tomasz Maciej Rycielski, Krzysztof Sobolewski, Sławomir Szelewicz, Marian Antoni Talma, Maria Walawska-Paprocka, Jacek Mariusz Wilczak, Jan Załęcki, Piotr Jan Adamski (pośmiertnie) i Włodzimierz Stanisław Adamski (pośmiertnie).
Stan wojenny wprowadzono na terenie całego kraju w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 r. decyzją komunistycznych władz wojskowych gen. Jaruzelskiego. Celem było zniszczenie wielomilionowego ruchu społecznego - "Solidarności". Wojskowy zamach stanu kosztował życie co najmniej kilkudziesięciu osób, tysiące osób internowano.
Krzyż Wolności i Solidarności został ustanowiony przez Sejm RP 5 sierpnia 2010 r. Po raz pierwszy przyznano go w czerwcu 2011 r., przy okazji obchodów 35. rocznicy protestów społecznych w Radomiu (1976). Krzyż nadawany jest przez Prezydenta RP na wniosek prezesa IPN działaczom opozycji wobec dyktatury komunistycznej, za działalność (w latach 1956–89) na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości i suwerenności lub respektowanie praw człowieka w PRL. Pierwowzorem Krzyża Wolności i Solidarności jest Krzyż Niepodległości ustanowiony w 1930 r. (PAP)
autor: Maciej Replewicz, Anna Kruszyńska
mr/ akr/ pat/
