Prezydent Andrzej Duda (C) podczas uroczystych obchodów Dnia Walki i Męczeństwa Wsi Polskiej w 78. rocznicę pacyfikacji wsi Michniów. Fot. PAP/W. Jargiło
Michniów nigdy nie przestał istnieć. Tak, jak nigdy nie przestały istnieć polskie wsie - a było ich, ponad 800 - które, jak Michniów, zostały w czasie II wojny światowej spacyfikowane - mówił w poniedziałek w Michniowie podczas obchodów Dnia Walki i Męczeństwa Wsi Polskiej prezydent Andrzej Duda.
Michniów nigdy nie przestał istnieć. Tak, jak nigdy nie przestały istnieć polskie wsie - a było ich, ponad 800 - które, jak Michniów, zostały w czasie II wojny światowej spacyfikowane - mówił w poniedziałek w Michniowie podczas obchodów Dnia Walki i Męczeństwa Wsi Polskiej prezydent Andrzej Duda.
12 lipca przypada Dzień Walki i Męczeństwa Wsi Polskiej. Został ustanowiony w rocznicę pacyfikacji wioski Michniów (Świętokrzyskie) przez okupanta niemieckiego, której dokonano w dniach 12 i 13 lipca 1943 roku. Poniedziałkowym uroczystościom towarzyszyło oficjalne otwarcie Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich, upamiętniającym 817 polskich wsi spacyfikowanych przez Niemców.
Walka i męczeństwo polskiej wsi w czasie II wojny światowej tematem konferencji naukowej w Kielcach
"Michniów nigdy nie przestał istnieć. Tak, jak nigdy nie przestały istnieć polskie wsie - a było ich, ponad 800 - które, jak Michniów, zostały w czasie II wojny światowej spacyfikowane, bardzo często w sensie fizycznym całkowicie zniszczone, ale nigdy nie w sensie moralnym, nigdy nie w sensie siły ducha, nigdy nie w sensie mocy i nigdy nie w sensie polskości. Michniów nigdy nie przestał istnieć" - podkreślił prezydent.
"Michniów nigdy nie przestał istnieć. Tak, jak nigdy nie przestały istnieć polskie wsie - a było ich, ponad 800 - które, jak Michniów, zostały w czasie II wojny światowej spacyfikowane, bardzo często w sensie fizycznym całkowicie zniszczone, ale nigdy nie w sensie moralnym, nigdy nie w sensie siły ducha, nigdy nie w sensie mocy i nigdy nie w sensie polskości. Michniów nigdy nie przestał istnieć" - podkreślił prezydent.
Ocenił, że "nie udałoby się ocalić Rzeczypospolitej w 1920 roku, gdyby chłopcy z polskich wiosek nie stanęli do walki i nie sformowali milionowej armii". "Nie dałoby się jej bronić w 1939 roku, gdyby nie poszli walczyć. Nie byłoby wielkiej historii polskiego bohaterstwa w czasie II wojny światowej, gdyby nie polska, chłopska chata, z której szli żołnierze do polskiego wojska, z której chłopcy szli do oddziałów partyzanckich" - wymieniał prezydent.
Prezydent wskazał, że Michniów jest symbolem polskiej wsi, która "żywi i broni, dla której zawsze było warto iść i stawać za ojczyznę". "Jakże ważne to było zwłaszcza tutaj w Świętokrzyskiem, gdzie bycie w partyzantce i pomaganie partyzantom było czymś oczywistym" – podkreślił prezydent.
Pacyfikacja Michniowa – symbol niemieckich zbrodni na polskiej wsi
Jak mówił, "polski chłop, polski rolnik zawsze wiedział, co to znaczy godność, co to znaczy honor, co to znaczy ojcowizna i co jest tak naprawdę ważne". "Gdzie są wartości, a gdzie są plewy. To akurat na polskiej wsi umiano rozpoznać bardzo jednoznacznie. Na szczęście polska wieś potrafi to rozpoznać do dzisiaj i to jest jej wielka wartość, jedna z tych, które należy pielęgnować, co także jest obowiązkiem władz państwowych" - powiedział.
Prezydent wskazał, że obecność władz państwowych w Michniowie jest "świadectwem długu”, jaki państwo ma wobec polskiej wsi. "Wobec wszystkich tych, którzy na niej mieszkają i ją tworzą. Polskiej wsi, smaganej, odbudowywanej, ale cały czas istniejącej. Mocnej siłą rodziny, ducha i wiary. Czegoś, czego nigdy nie udało się zniszczyć, wydrzeć odebrać ani spalić" - podkreślił.
Zaznaczył, że przedstawicielom władz RP nigdy "nie wolno zapomnieć tych słów Ojca Świętego, które stanowią drogowskaz dla rządzących". "Polska wieś wymaga wszechstronnej opieki ze strony państwa" - mówił prezydent, cytując słowa papieża Jana Pawła II. "Wymagała, wymaga i będzie wymagała" - dodał.
Prezydent ocenił, że "słowo opieka jest jasne, oczywiste i bardzo szerokie". "Potrzeba takiej opieki, jakie w danym momencie są okoliczności, tak, aby polska wieś mogła trwać, aby mogła się spokojnie rozwijać, aby nigdy nikt więcej jej nie spalił, aby ludzie mogli spokojnie wychowywać dzieci i mogli spokojnie pracować, aby mogli spokojnie rozkwitać w swoich wartościach, których nikt nie będzie próbował im odbierać. To jest kwintesencja długu, jaki Rzeczpospolita ma wobec polskiej wsi. Co tutaj, w Michniowie, wybrzmiewa w sposób szczególny i szczególnie jest widoczne" - podkreślił prezydent.
"Cześć i chwała bohaterom. Wieczna pamięć pomordowanym mieszkańcom Michniowa i wszystkich polskich wsi. Wieczna pamięć poległym żołnierzom Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich i wszystkich innych formacji, które walczyły o wolną, suwerenną i niepodległą Polskę" - zakończył prezydent.
"Cześć i chwała bohaterom. Wieczna pamięć pomordowanym mieszkańcom Michniowa i wszystkich polskich wsi. Wieczna pamięć poległym żołnierzom Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich i wszystkich innych formacji, które walczyły o wolną, suwerenną i niepodległą Polskę" - zakończył prezydent.
List do uczestników uroczystości skierował premier Mateusz Morawiecki. Szef rządu wskazał, że Mauzoleum w Michniowie jest symbolem "odrodzenia i siły mieszkańców". "Dzisiejszy kształt Michniowa to triumf pamięci nad zmieszczeniem i śmiercią" - napisał premier.
"Wierzę głęboko, że to miejsce tak bardzo potrzebne, uzupełnia niedostateczną w naszej świadomości wiedzę na temat losów mieszkańców polskiej wsi w czasie ostatniej wojny. Ich martyrologię, patriotyzm, przywiązanie do polskości, niepodległości i wolności. Opór mieszkańców wsi wobec totalitarnej władz - niemieckiej i później sowieckiej - był nieodzownym elementem polskiej drogi do wolności. Zasługuje na to, żeby o nim pamiętać i oddawać hołd ofiarom" – podkreślił premier.
J. Sellin: światu potrzebna jest wiedza o cierpieniu polskiej wsi w czasie II wojny światowej
Głos w trakcie uroczystości zabrała Marianna Wikło, świadek pacyfikacji Michniowa. Jak powiedziała, 12 lipca jest dla mieszkańców miejscowości dniem żałoby, smutku i refleksji. "W Michniowie skupiły się wszelkie objawy hitlerowskiego okrucieństwa – rozstrzeliwania, palenie ofiar żywcem, mordowanie dzieci. Niemcy spalili całą wieś, nie ocalał żaden budynek. Zostały tylko sterczące kominy, opalone drzewa i rozpacz ludzi. Niemcy odjechali zostawiając ślady pożaru, w którym spłonęła dusza naszej wsi" - wspominała.
W Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich odpowiedziana jest historia oraz upamiętnione są ofiary pacyfikacji. Bryłę budynku Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie tworzy 11 segmentów: pięć zamkniętych i sześć otwartych, poprzecinanych pęknięciami. Muzeum powstało według projektu pracowni Mirosława Nizio. Autor koncepcji nawiązał do symboliki płonącej stodoły.
"Wierzę głęboko, że to miejsce tak bardzo potrzebne, uzupełnia niedostateczną w naszej świadomości wiedzę na temat losów mieszkańców polskiej wsi w czasie ostatniej wojny. Ich martyrologię, patriotyzm, przywiązanie do polskości, niepodległości i wolności. Opór mieszkańców wsi wobec totalitarnej władz - niemieckiej i później sowieckiej - był nieodzownym elementem polskiej drogi do wolności. Zasługuje na to, żeby o nim pamiętać i oddawać hołd ofiarom" – podkreślił premier.
12 lipca 1943 r. Niemcy rozpoczęli dwudniową pacyfikację Michniowa, ponieważ mieszkańcy wsi sprzyjali partyzantom Armii Krajowej, zgrupowanym pod dowództwem por. Jana Piwnika "Ponurego" na pobliskim Wykusie.
W czasie lub w związku z pacyfikacją zamordowano 204 osoby - 102 mężczyzn, 54 kobiety i 48 dzieci. Wiadomo, iż liczba ofiar tej zbrodni może być większa, gdyż losy lokatorów, służby, osób czasowo przebywających we wsi nie są znane. (PAP)
Autor: Wiktor Dziarmaga, Katarzyna Krzykowska
wdz/ksi/ aszw/
