Teren b. niemieckiego obozu Stutthof. 1946 r. Fot. PAP/CAF/M. Sprudin
9 maja mija 75. rocznica wyzwolenia KL Stutthof, muzeum w byłym niemieckim obozie przygotowało w mediach społecznościowych specjalną akcję „To My jesteśmy pamięcią”. Przesłanie dla pokoleń przygotowała m.in. Petronela Brywczyńska, świadek wydarzeń sprzed 75 lat – informuje MKiDN.
Tegoroczne obchody wyzwolenia obozu, ze względu na zagrożenie epidemiologiczne, można było śledzić w internecie. „Pamięć - to my. Pamięć – to działalność Muzeum Stutthof, badania, projekty obecne w internecie. Pamięć – to wsparcie Państwa Polskiego dla utrzymania i upamiętniania miejsc zagłady” – mówił minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński podczas sobotnich uroczystości.
Wicepremier prof. Piotr Gliński w swoim przemówieniu przypomniał, że 75 lat temu, „9 maja 1945 roku rankiem na teren niemieckiego obozu koncentracyjnego i zagłady KL Stutthof, który funkcjonował od pierwszych dni II wojny światowej, wkroczyli żołnierze 48 Armii 3 Frontu Białoruskiego, uwalniając grupę 150 więźniów. Garstkę spośród ponad 120 tysięcy więzionych tam Polaków, Żydów, Rosjan, Ukraińców, Litwinów, Węgrów, Romów”.
Szef MSZ: zachowanie pamięci o ofiarach niemieckiego terroru jest naszym wspólnym zadaniem
Minister kultury zwrócił uwagę, że „w tym czasie większości więźniów już w obozie nie było”. „Już od 25 stycznia trwał stan ewakuacji, zgodnie z rozkazem komendanta Paula Wernera Hoppe. Marsze śmierci więźniów i ewakuacja drogą morską na +barkach śmierci+ kosztowały życie kolejnych kilkunastu tysięcy istnień ludzkich. Sam komendant wraz z częścią załogi, opuścił Stutthof 4 kwietnia, unikając zbliżającej się Armii Czerwonej” – wspomniał wicepremier dodając, że choć Muzeum Stutthof co roku upamiętnia 65 tysięcy ofiar KL Stutthof, to tegoroczna 75. rocznica jest „szczególna i jedyna w całej historii” - ofiary zostaną upamiętnione bez ceremoniału i bez oficjalnych gości.
Wicepremier wyraził nadzieję, że „działalność upamiętniająca, taka jak zainicjowana przez Muzeum akcja #ToMyjesteśmyPamięcią, za pomocą nowoczesnych mediów jeszcze skuteczniej dotrze do wielu odbiorców”, a także, że „przyszłe wizyty odwiedzających w miejscu pamięci, poprzedzone przygotowaną w czasie epidemii internetową lekcją czy wystawą, w pełni dadzą obraz historii, o której nie wolno nam zapomnieć”. „Zapamiętajmy ten 9 maja jako początek nowego upamiętniania, tworzenia wspólnoty wbrew panującym warunkom – sądzę, że odpowiada to wymowie i roli miejsca pamięci w całej jego istocie” – podsumował minister kultury.
Hasło, jakie towarzyszy uroczystościom 75. rocznicy wyzwolenia KL Stutthof brzmi „To My jesteśmy pamięcią”. „Jeśli nasze pokolenie nie przekaże prawdy o historii i tragedii tego miejsca, to przyczynimy się do zapomnienia. Odnotujmy, jakie to jest ważne w naszym przypadku - gdy zabraknie uczestników tragicznych wydarzeń, to my będziemy ich bezpośrednimi następcami” - mówił dyrektor Muzeum Stutthof w Sztutowie Piotr Tarnowski.
H. Maas o KL Stutthof: my, Niemcy, przyznajemy się do naszej winy i odpowiedzialności
Placówka uruchamia specjalne przedsięwzięcie społeczno–multimedialne „To My jesteśmy pamięcią”. W akcji każdy może wziąć udział - wystarczy się zgłosić do Muzeum Stutthof (tomyjestesmypamiecia@stutthof.org), nagrać telefonem lub kamerą internetową otrzymany fragment relacji świadka, a następnie nagranie przekazać do muzeum lub samemu udostępnić na swoim profilu w mediach społecznościowych z dopiskiem #Stutthof75 i #ToMYjesteśmyPamięcią.
Niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady KL Stutthof działał 2077 dni. Był pierwszym i najdłużej działającym obozem zagłady na terenie współczesnej Polski. Powstał 2 września 1939 r. nieopodal miejscowości, która dziś nosi nazwę Sztutowo, a która przed II wojną światową wchodziła w skład Wolnego Miasta Gdańska. Początkowo obóz był przeznaczony dla Polaków z Pomorza. Od 1942 r. do obozu zaczęli trafiać Polacy z innych regionów, w tym, w 1944 r. uczestnicy Powstania Warszawskiego, a także Żydzi i grupy osób innych narodowości - Rosjanie, Norwedzy i Węgrzy.
Z czasem z niewielkiego obozu KL Stutthof rozrósł się do ponad 120 ha, miał też liczne podobozy. W styczniu 1945 r. Niemcy rozpoczęli pieszą ewakuację około połowy z 24 tys. przebywających wówczas w KL Stutthof więźniów. 2 tys. spośród nich uciekło po drodze. Mróz, słabe zaopatrzenie w żywność itp. sprawiły, że kolejne dwa tysiące więźniów zmarło w drodze, a ponad drugie tyle – niebawem po przybyciu do miejsca tymczasowego zakwaterowania. Z końcem kwietnia obóz zajęła kilkunastotysięczna rzesza uciekającej ze wschodu niemieckiej ludności cywilnej i resztki pozostających na Mierzei Wiślanej żołnierzy Wehrmachtu. W nocy z 8 na 9 maja niemieckie jednostki wojskowe skapitulowały.
Od 1939 do 1945 r. do obozu Stutthof trafiło w sumie około 110 tys. więźniów. Liczbę ofiar obozu szacuje się na około 65 tys. Muzeum Stutthof w Sztutowie powstało w 1962 r. staraniem byłych więźniów. Muzeum działa na liczącej ok. 20 ha części dawnego obozu, na której zachowała się część budynków tzw. starego obozu, w tym komora gazowa, komendantura z garażami, przestrzeń ogrodów warzywnych i szklarni. Na terenie muzeum są też zrekonstruowane krematoria i fragmenty tzw. nowego obozu i obozu żydowskiego. (PAP)
Aszw/ pat/
