Strajkujący pracownicy na wydziale montażu fiata 126p w Fabryce Samochodów Małolitrażowych. Bielsko Biała, 29.01.1981. Fot. PAP/CAF/K. Seko
W najbliższy piątek w internetowym serwisie „Twarze Solidarności” pojawi się nowa zakładka, poświęcona strajkowi generalnemu na Podbeskidziu sprzed 40 lat. Na ten sam dzień w Katowicach zaplanowano debatę online na ten temat z udziałem prezesa IPN.
40 lat temu Sąd Najwyższy PRL zatwierdził statut NSZZ „Solidarność”
Strajk generalny na Podbeskidziu był największym politycznym buntem między sierpniem 1980 r. a grudniem 1981 r. Trwał od 27 stycznia do 6 lutego 1981 r. i w kulminacyjnym momencie uczestniczyło w nim blisko 200 tys. pracowników z kilkuset zakładów pracy. „Podpisane w Bielsku-Białej porozumienie miało wymiar nie tylko lokalny. Po raz pierwszy w PRL członkowie partyjnej nomenklatury zostali pociągnięci do odpowiedzialności w wyniku buntu społeczeństwa” – przypomniano w informacji prasowej IPN.
W piątek na stronie www.twarzesolidarnosci.gosc.pl pojawi się zakładka poświęcona wydarzeniom na Podbeskidziu. Znajdą się w niej informacje na temat genezy, chronologii głównych postaci i przebiegu protestu aż do podpisania porozumienia w świetlicy Zakładów Przemysłu Wełnianego Bewelana. „Prezentowany w serwisie materiał tworzy zbiorowy portret tamtej społeczności, przedstawia kalendarium wydarzeń poprzedzających strajk oraz jego przebieg. Publikowane są tam również dziesiątki zdjęć i dokumentów z epoki” - wyjaśniono.
Prezydent: przesłanie strajku na Podbeskidziu nie może być zapomniane
Serwis internetowy „Twarze Solidarności” to wspólny projekt oddziału IPN w Katowicach i „Gościa Niedzielnego”. Z okazji 40. rocznicy powstania NSZZ „Solidarność” katowicki IPN we współpracy z „Gościem” przygotował też dodatek prasowy „Sierpniowy Przełom. 40. rocznica powstania Solidarności”. Portal „Twarze Solidarności” jest uzupełnieniem tego projektu.
Wydarzeniom na Podbeskidziu będzie także poświęcona zaplanowana na piątkowe popołudnie debata z udziałem m.in. prezesa IPN Jarosława Szarka i innych pracowników Instytutu. Spotkanie, które będzie transmitowane w internecie, odbędzie się w Przystanku Historia - Centrum Edukacyjnym IPN im. Henryka Sławika w Katowicach.
Jesienią 1980 r. przedstawiciele zakładowych komitetów założycielskich NSZZ „Solidarność” z regionu Podbeskidzia oskarżyli osoby, zajmujące kluczowe stanowiska w aparacie władzy wojewódzkiej i miejskiej, partii komunistycznej oraz milicji, o wykorzystywanie funkcji do czerpania korzyści materialnych. Większość zarzutów potwierdziła specjalna komisja Wojewódzkiej Rady Narodowej. Komunistyczna władza nie wyciągnęła jednak żadnych konsekwencji wobec oskarżanych.
26 stycznia 1981 r. w zakładach województwa bielskiego odbył się godzinny strajk ostrzegawczy, a dzień później bezterminowy strajk generalny w regionie. Komitet strajkowy zebrał się w bielskich zakładach włókienniczych Bewelana. Tworzyło go 107 osób reprezentujących ok. 200 tys. strajkujących z kilkuset zakładów. Na czele stał Patrycjusz Kosmowski.
Do Bielska–Białej przyjechali liderzy NSZZ „Solidarność” – Lech Wałęsa, Andrzej Gwiazda i Stanisław Wądołowski oraz doradcy związku - Bronisław Geremek i Tadeusz Mazowiecki. Stronę rządową reprezentował początkowo wicepremier Czesław Kotela, a potem minister administracji Józef Kępa. W rozwiązanie konfliktu zaangażował się Kościół. W rozmowach uczestniczył m.in. sekretarz episkopatu biskup Bronisław Dąbrowski. Porozumienie, które zakończyło strajk, zostało podpisane 6 lutego 1981 r. Ze stanowisk ustąpili: sekretarze PZPR, wojewoda i jego zastępcy, prezydent miasta, komendant milicji. Rolę gwaranta porozumienia przyjął na siebie Kościół.(PAP)
autor: Krzysztof Konopka
kon/ szf/ pat/
