W Szczecinie otwarto po odbudowie północne skrzydło zamku i zmodernizowane tarasy (wideo)

Zakończenie odbudowy północnego skrzydła Zamku ogłosili w piątek marszałek województwa zachodniopomorskiego Olgierd Geblewicz i dyrektor Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie Barbara Igielska. Do zapadnięcia się jednego z filarów i zarwania stropów na trzech zamkowych kondygnacjach doszło w maju 2017 r. Ekspertyzy techniczne i badania gruntu trwały kilka lat. Odbudowa zaczęła się w 2022 r. Pochłonęła ponad 104 mln zł.

- Zamek Książąt Pomorskich jest wizytówką Szczecina i znowu króluje, pięknieje nad tym miastem, jak przez długie wieki – powiedział Geblewicz. - Po ośmiu latach przerwy oddamy do użytkowania dla naszych mieszkańców Salę Bogusława, taras widokowy, z którego rozpościera się przepiękny widok na rozlewisko Odry, a więc sprowadzamy pełnię życia do Zamku.

Otwarcie odbudowanej części Zamku zorganizowano przy akompaniamencie Zespołu Muzyki Dawnej The Medievals, z towarzyszeniem artystów w średniowiecznych strojach, w znajdującej się na parterze Sali Katarzyny. Do katastrofy, która dosłownie i w przenośni wstrząsnęła Zamkiem, doszło w pomieszczeniu obok, gdzie znajduje się szatnia.

Zanim przystąpiono do odbudowy, konieczne było wyjaśnienie przyczyn katastrofy, badania geologiczne i ekspertyzy techniczne. W rozmowie z PAP dyrektor Igielska przypomniała, że był w nie zaangażowany Instytut Techniki Budowlanej i prof. Tomasz Godlewski.

Wzgórze Zamkowe mamy przebadane tak dokładnie jak nigdy do tej pory – powiedziała Igielska. - Odnaleźliśmy zarówno tunele budowane w 1943 r., jak i tunele, które prawdopodobnie powstały dużo, dużo wcześniej. Mogliśmy zmienić przeznaczenie pewnych pomieszczeń – dodała Igielska, podkreślając, że odbudowa była wielkim wyzwaniem technicznym i finansowym, ale przyniosła liczne korzyści.

Jak poinformowała Igielska, inwestycja kosztowała ponad 104 mln zł, w tym ok. 91 mln zł kosztowały prace budowlane. Na łączny koszt składają się też ekspertyzy, wynagrodzenie inżyniera kontaktu itd.

Marszałek Geblewicz zwrócił uwagę, że około połowy tej kwoty to fundusze unijne dla regionu, z obecnej i poprzedniej perspektywy finansowej UE.

Fundusze Europejskie pozwalają na wiele różnych działań progospodarczych, prorozwojowych, ale też pozwalają chronić nasze wspólne dziedzictwo – podkreślił Geblewicz.

Z okazji zakończenia odbudowy północnego skrzydła Zamku w ten weekend przygotowano atrakcje dla mieszkańców i turystów. Szczegóły na stronie Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie.

W północnej części Zamku oprócz Sali Bogusława, gdzie odbywają się koncerty i uroczystości, znajduje się też krypta z książęcymi sarkofagami oraz sala Barnima III.

Przy krypcie Gryfitów, w piwnicach jest zaznaczona pozostałość tzw. Kamiennego Domu, czyli siedziby Barnima III, z połowy XIV wieku. W trakcie obecnej odbudowy odkryliśmy 12 metrów ściany południowej tego domu – wyjaśnił PAP Marek Dworaczyk z Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, który prowadził badania związane z odbudową.

Fundamenty Kamiennego Domu wyeksponowano pod szklanymi taflami. Przy nich przygotowano makiety i tablice opisujące historię Zamku. Dyrektor Igielska podkreśliła, że w północnym skrzydle są prezentowane już cztery wystawy stałe.

Na pierwszym piętrze w sali Jana Fryderyka mamy wystawę poświęconą Lubinusowi, największemu kartografowi pomorskiemu, a w Sali Elżbietańskiej wystawę nawiązującą do dawnej komnaty książęcej. Możemy tam zobaczyć eksponaty z Muzeum Narodowego w Warszawie, z Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku oraz obiekty, które są własnością Zamku – wyliczyła Igielska.

Zapowiedziała, że w grudniu w dawnej winiarni (podziemia w północno-wschodnim narożniku Zamku) otwarta zostanie zbrojownia. W tej części przed dziesięciolecia funkcjonowała restauracja Zamkowa. Po odbudowie również planowane jest uruchomienie działalności gastronomicznej, ale na mniejszą skalę.

Do katastrofy budowlanej na Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie doszło 11 maja 2017 r. W północnej części zamku osunął się słup, który pociągnął za sobą fragmenty sklepienia. W katastrofie nikt nie ucierpiał (część pomieszczeń wyłączono wcześniej z użytkowania, bo zauważono pęknięcia). W wyniku zawalenia stropów uszkodzone zostały: Sala Elżbietańska, Sala Króla Eryka Pomorskiego, część parteru, gdzie była szatnia, hol oraz sala Teatru przy Krypcie. Wg ustaleń strażaków zawaliło się ok. 50 m kw. stropu na każdej z trzech kondygnacji.

Okoliczności katastrofy wyjaśniał nadzór budowalny i prokuratura. We wrześniu 2019 r. przedstawiono wyniki ekspertyz, które wykazały, że przyczyną osunięcia się filaru i zawalenia stropów był „wieloletni proces erupcji ziemi bezpośrednio pod filarem”.

Najpewniej do katastrofy doprowadziło to, że w trakcie II wojny światowej zbudowano tunele 12-14 metrów pod nami, u stóp wzgórza – powiedział PAP Dworaczyk. Wyjaśnił, że jedna z odnóg tunelu się zawaliła, a napływająca tam woda wypłukała „piaszczystą soczewkę”, nad którą stał filar.

W sierpniu 2022 r. podpisano umowę na odbudowę północnego skrzydła Zamku i modernizację tarasów (także południowego i wschodniego) na zamkowej skarpie. Realizacja inwestycji w formule „projektuj i buduj” miała trwać 30 miesięcy. Generalnym wykonawcą był Mostostal Warszawa.

Zamek Książąt Pomorskich usytuowany na wzgórzu nad Odrą był historyczną siedzibą rodu Gryfitów, władców Księstwa Pomorskiego. Murowane budowle na wzgórzu zamkowym wzniesiono w XIV w. Później Zamek wielokrotnie przebudowywano. W XIX w. miał tu siedzibę garnizon pruski. Obiekt został mocno zniszczony podczas alianckich nalotów w 1944 r., odbudowano go w latach 1958-80, w stylu renesansowym. Pracami kierował prof. Stanisław Latour.

Zamek Książąt Pomorskich jest siedzibą instytucji kultury o tej nazwie, ale znajduje się w nim też Opera na Zamku, sala ślubów Urzędu Stanu Cywilnego, biura wydziału kultury Urzędu Marszałkowskiego, centrum informacji turystycznej. (PAP)

tma/ emb/ miś/