Fot. PAP/W. Olkuśnik
Do czasów polskiej „Solidarności” powraca pismo „Washington Examiner”. Podkreśla jej wpływ nie tylko na sytuację w Polsce, ale transformację świata, w tym zmiany w ZSRR.
Według “Washington Examiner” masowy ruch protestacyjny niezależnego związku zawodowego zapoczątkował przemiany w świadomości polityków. Pismo wiąże z tym przeobrażenia Michaiła Gorbaczowa, zmarłego niemal dokładnie 42 lata po narodzinach Solidarności.
„+Solidarność+ udowodniła, że komunizm nie reprezentuje interesów ludzi pracy i dlatego go zdyskredytowała. Od momentu powstania, sowieccy przywódcy próbowali bezskutecznie zwalczyć (niezależny związek), czy to poprzez metody policyjne, groźbę inwazji wojskowej, czy wprowadzenie stanu wojennego” – podkreśliła autorka tekstu Łucja Świątkowska Cannon.
Zwraca uwagę, że komuniści mimo represji nie mogli skutecznie zlikwidować masowych protestów. Te były - jej zdaniem - przede wszystkim reakcją na stan gospodarki, prowadzący do pogorszenia poziomu życia robotników.
„W Polsce stan wojenny przywrócił dyscyplinę i wprowadził pewne reformy. Jednak wysiłki reżimu sowieckiego i Jaruzelskiego nie mogły przywrócić wzrostu gospodarczego. Poziom życia elit komunistycznych pogarszał się. To był koniec drogi” – zauważyła Świątkowska Cannon, która jest strategiem, ekspertem, a w swych publikacjach zajmuje się Europą Wschodnią, Rosją i stosunkami USA z Europą Wschodnią.
„W Polsce stan wojenny przywrócił dyscyplinę i wprowadził pewne reformy. Jednak wysiłki reżimu sowieckiego i Jaruzelskiego nie mogły przywrócić wzrostu gospodarczego. Poziom życia elit komunistycznych pogarszał się. To był koniec drogi” – zauważyła Świątkowska Cannon, która jest strategiem, ekspertem, a w swych publikacjach zajmuje się Europą Wschodnią, Rosją i stosunkami USA z Europą Wschodnią.
Autorka przypomina, że sowieckie przywództwo musiało zmierzyć się z kolejnym poważnym wyzwaniem ze strony USA. Prezydent Ronald Reagan był oburzony wprowadzeniem stanu wojennego w Polsce, co go dodatkowo zmotywowało w walce z systemem sowieckim. Pokazał ogromną żywotność amerykańskiej gospodarki i jej nieskończoną zdolność do innowacji technologicznych.
42 lata temu podpisano Porozumienie Gdańskie
„Nowe systemy obronne nie dały Sowietom ani chwili wytchnienia, ani możliwości odpowiedniej reakcji. Przywódcy ZSRR nie znaleźli rozwiązań dla egzystencjalnych wyzwań i musieli być kreatywni w stawianiu im czoła, aby przetrwać” – uważa Świątkowska Cannom.
Do programu refom Gorbaczowa zalicza m.in. wymianę informacji niezbędnych do funkcjonowania społeczeństwa i gospodarki – glasnost; włączenie nowych grup do rządzenia krajem; reformę i decentralizacja gospodarki państwowej; zmniejszenie wydatków na obronę i wysiłki, by Zachód nie uznawał ZSRR za wroga w celu prób integracji z nim.
„Nowe systemy obronne nie dały Sowietom ani chwili wytchnienia, ani możliwości odpowiedniej reakcji. Przywódcy ZSRR nie znaleźli rozwiązań dla egzystencjalnych wyzwań i musieli być kreatywni w stawianiu im czoła, aby przetrwać” – uważa Świątkowska Cannom.
Według autorki program Gorbaczowa był jednak nie dość radykalny i przyszedł zbyt późno. Powstrzymanie się od przemocy, konieczne dla udanej współpracy z Zachodem, wyzwoliło zarazem żądania niepodległościowe zarówno w bloku sowieckim, jak i w republikach ZSRR.
„Wewnętrzne sprzeczności programu reform zmiażdżyły i Gorbaczowa jako przywódcę, i Związek Radziecki, ale zmieniły świat: dyskredytując komunizm. Nastąpiło wyzwolenie sowieckich satelitów i republik radzieckich, zachęta do głębszych reform w Chinach i zmiana stosunków geopolitycznych. Gorbaczow twórczo zareagował na Solidarność i świat jest dzięki temu lepszy” - konkluduje Świątkowska Cannom.
Z Nowego Jorku Andrzej Dobrowolski (PAP)
ad/ mal/
