Wierni podczas rozpoczynającej obchody Zmartwychwstania Pańskiego liturgii Wigilii Paschalnej w Archikatedrze Warszawskiej w 2023 r. Fot. PAP/T. Gzell
Wielka Sobota w Kościele katolickim to czas milczenia i zadumy; przez cały dzień wierni nawiedzają groby Pańskie, rozważając mękę i śmierć Chrystusa. Tego dnia w kościołach święcone są pokarmy na stół wielkanocny. Po zmroku celebrowana jest najważniejsza msza św. w roku – liturgia Wigilii Paschalnej.
Liturgista ks. Mateusz Kielarski wyjaśnił, że Wielka Sobota jest ostatnim dniem przed Wielkanocą. „To czas oczekiwania na zmartwychwstanie Chrystusa. W Wielką Sobotę, aż do późnego wieczora, w kościołach nie odprawia się mszy świętej” – zaznaczył.
Ogień jest żywiołem, który może sprawić, że całe miasto spłonie. Liturgia powoduje, że żywioł ognia zostaje okiełznany - służy do zapalenia świecy, która rozświetla ciemności nocy
Liturgista przypomniał, że w Wielką Sobotę przed południem błogosławi się pokarmy przeznaczone na świąteczny stół. Przez cały dzień wierni gromadzą się w kościołach, gdzie trwa adoracja Najświętszego Sakramentu w kaplicy grobu Bożego.
„Najświętszy Sakrament przykryty jest welonem na znak, że Chrystus, choć obecny w grobie, jest w jakiś sposób dla nas jeszcze niedostępny” – mówił ks. Kielarski. W sobotę po zmroku rozpoczynają się obchody najważniejszej liturgii w roku - Wigilii Paschalnej, której ceremonie należą już do Niedzieli Zmartwychwstania Pańskiego.
Wyjaśnił, że na początku liturgii Wigilii Paschalnej kapłan dokonuje poświęcenia ognia i zapala od niego paschał - symbol Chrystusa, który jest światłością świata.
„Ogień jest żywiołem, który może sprawić, że całe miasto spłonie. Liturgia powoduje, że żywioł ognia zostaje okiełznany - służy do zapalenia świecy, która rozświetla ciemności nocy” – podkreślił duchowny.
Zaznaczył, że kapłan wchodzi do ciemnego kościoła, a zgromadzeni w nim wierni zapalają od paschału swoje świece. Kiedy paschał zostaje wprowadzony do prezbiterium rozpoczyna się śpiew Orędzia wielkanocnego (Exsultet). „Orędzie wielkanocne jest wprowadzeniem w tę noc – pokazuje, co się działo w historii Izraela, a także to, co dokonało się w noc zmartwychwstania. Mówi o tym, że tej właśnie nocy Bóg oswobadza ludzkość z niewoli grzechu” – wyjaśnił.
Wielka Sobota - poświęcenie ognia i wody
Ks. Kielarski zaznaczył, że następnym elementem jest liturgia słowa, która podczas Wigilii Paschalnej jest wyjątkowo rozbudowana: w pełnej wersji składa się z dziewięciu czytań przeplatanych psalmami i modlitwą. Pierwsze siedem czytań pochodzi ze Starego Testamentu. Cykl czytań starotestamentowych kończy się Bożą obietnicą oczyszczenia i przemiany człowieka.
Dodał, że po homilii następuje trzecia część mszy, czyli liturgia chrztu św., która rozpoczyna się od poświęcenia wody. „W tym momencie wkłada się paschał do chrzcielnicy – to symbol ukazujący, że Chrystus jest Tym, który dotyka wód chrzcielnych” – mówił.
Podkreślił, że w części kościołów w tym momencie Wigilii Paschalnej odbywają się chrzty dorosłych. „Do Soboru Watykańskiego II chrzty dorosłych odbywały się głównie podczas Wigilii Paschalnej. To był też dzień, kiedy do wspólnoty Kościoła mogli wrócić pokutnicy, po odbyciu pokuty” – zastrzegł.
Ta liturgia nazywana jest `matką wszystkich liturgii`. Jest naprawdę piękna i unikatowa, pełna czytelnych znaków, które możemy odczytywać
Dodał, że w tym właśnie momencie wierni zgromadzeni w kościołach odnawiają swoje przyrzeczenia chrzcielne. „Po wyznaniu wiary kapłan, idąc przez kościół, kropi wodą ze chrzcielnicy wszystkich zgromadzonych na liturgii na pamiątkę chrztu” – zaznaczył.
Ks. Kielarski poinformował, że w wielu kościołach w Polsce liturgię Wigilii Paschalnej kończy procesja rezurekcyjna wokół kościoła. Jak zastrzegł, procesja ma być wyrazem radości, której doświadczają wierni po spotkaniu ze zmartwychwstałym Chrystusem. „W trakcie liturgii Wigilii Paschalnej doświadczamy tego samego, czego doświadczyli uczniowie, którzy zobaczyli Chrystusa po zmartwychwstaniu. To nie jest coś, co można zatrzymać tylko dla siebie. Podobnie jak uczniowie, chcemy się dzielić tą radością ze światem, dlatego wychodzimy z procesją na ulice miast” – wyjaśnił.
Przypomniał, że procesja może się odbyć od razu po Wigilii Paschalnej, albo o poranku, na tzw. mszy rezurekcyjnej. Ks. Kielarski zaznaczył, że osoby, które uczestniczyły w Wigilii Paschalnej, nie są zobowiązane do udziału w Eucharystii niedzielnej. „Czasem warto pokusić się o udział także w niedzielnej mszy świętej ponieważ zmienia się liturgia Słowa - w niedzielę usłyszymy inne czytania niż w sobotę. To też może pogłębić naszą relację z Chrystusem” – zastrzegł.
Jednocześnie podkreślił, że jeśli ktoś nie jest w stanie uczestniczyć w obu mszach, powinien wybrać liturgię Wigilii Paschalnej. „Ta liturgia nazywana jest `matką wszystkich liturgii`. Jest naprawdę piękna i unikatowa, pełna czytelnych znaków, które możemy odczytywać” – ocenił.(PAP)
Autor: Iwona Żurek
iżu/ jann/
