Katowice, zabytkowy kościół pod wezwaniem Św. Michała Archanioła. Fot. PAP/mtb
Zakończyły się prace konserwacyjne drewnianego kościoła pw. św. Michała Archanioła w katowickim Parku Kościuszki – podał 15 września lokalny samorząd. To najstarszy zabytek architektoniczny na terenie miasta.
Ponadroczne prace polegały na pełnej konserwacji technicznej i estetycznej bryły kościoła i jego otoczenia.
Zespół kościelny w Parku Kościuszki, który składa się z drewnianego kościoła i wolnostojącej dzwonnicy, został przeniesiony do Katowic z miejscowości Syrynia niedaleko Wodzisławia Śląskiego w pierwszej połowie XX w.
Całość otoczona jest drewnianym ogrodzeniem i od 1971 r. jest wpisana do rejestru zabytków.
To oznacza, że prace na tym terenie można wykonywać tylko za zgodą Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Z tego względu obiekt jest pod opieką Muzeum Historii Katowic i na co dzień jest udostępniany pobliskiej parafii św. Michała Archanioła. Już w połowie ub. roku, ze względu na planowane roboty budowlano-konserwatorskie, teren kościoła wyłączono z użytkowania.
Jak wynika z informacji miasta, inwestycja ma zapewnić trwałość obiektu na kolejne dekady. Objęła m.in. konserwację konstrukcji, wymianę poszycia dachowego oraz zabezpieczenia przeciwpożarowego. Prace wykonano nieco szybciej, niż w terminie, przypadającym na IV kwartał 2025 r.
Rozpoczęło się od pozbycia się szkodników w drewnie, z którego zbudowany jest kościół i elementy jego wyposażenia. W tym celu cały obiekt został przykryty szczelną folią i wypełniony fosforowodorem. Kolejnym etapem była impregnacja bakteriobójcza.
Zakres prac objął też reparację i konserwację okładzin z gontów oraz desek ze ścianami, konserwację zachowawczą znajdujących się na ścianach polichromii, a także wymianę instalacji elektrycznej. Odtworzono kamienną posadzkę z piaskowca.
Wymieniony został system sygnalizacji pożaru, utrzymania monitoringu i powiadamiania straży pożarnej, a także zainstalowano nowe systemy: sygnalizacji napadu i włamania oraz gaśniczy, wykorzystujący niskociśnieniową mgłę wodną.
Prace o wartości ponad 5,5 mln zł w zakresie podstawowym zamówiono w firmie Termo Klima MK. 3,5 mln zł pokrył Rządowy Program Odbudowy Zabytków, a prawie 0,7 mln zł program Ochrona Zabytków ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Zamawiająca prace miejska spółka Katowickie Inwestycje skorzystała z przewidzianych w przetargu praw opcji, łącznie za 4 mln zł. Jedno z nich dotyczyło robót budowlano-konserwatorskich drewnianej dzwonnicy w zakresie m.in. fumigacji i pełnej impregnacji drewna oraz wymiany poszycia – w tym odtworzenia pierwotnej okładziny ścian dolnej części wieży z gontów.
Zamówiono też z prawa opcji zagospodarowanie terenu. Chodziło o aranżację zieleni i lapidarium, wykonanie iluminacji zewnętrznej, przełożenie kostki granitowej, aby nawiązywała do historycznego układu oraz zamontowanie małej architektury.
Jeszcze jedno wykorzystane prawo opcji obejmowało prace projektowe i realizację aranżacji wnętrz kościoła: konserwację i odtworzenie elementów wyposażenia, jak ambona, lektorium czy ołtarz.
Do wykonania w kościółku pozostają dostawa i montaż dzwonu oraz budowa organów piszczałkowych z szafą i prospektem. Kwerenda archiwalna pozwoliła bowiem ustalić, że obiekt miał w pierwotnym wyposażeniu niewielkie kilkugłosowe organy, zamontowane na chórze.
W związku z tym zamówiono nowy instrument, nawiązujący do tzw. ludowego baroku. Za jego realizację odpowiada dr Stanisław Pielczyk, związany z Akademią Muzyczną im. Karola Szymanowskiego w Katowicach. Dzwon i organy mają zostać dostarczone na przełomie 2025 i 2026 roku.
Zespół kościelny z Parku Kościuszki trafił do Katowic z Syryni w 1938 r. Na jego nową lokalizację wybrano najwyższy punkt Parku Kościuszki – Wzgórze Beaty o wysokości 334,5 m n.p.m. Miał to być początek budowy skansenu w Parku, który ostatecznie nie powstał.
Zgodnie z informacją miasta najprawdopodobniej kościół został wybudowany w 1510 r.; według niemieckiego historyka sztuki Hansa Lutscha przemawiać miała za tym niezachowana do dziś data wyryta w belce progowej. Są też hipotezy, że jest to kościół z 1305 r., a wyryta data dotyczy nie jego powstania, lecz renowacji lub rozbudowy.
Ponad 50-hektarowy Park Kościuszki to jeden z bardziej reprezentacyjnych punktów rekreacyjnych Katowic. Miasto przypomina, że w tym roku przypada 100. rocznica nadania parkowi imienia bohatera narodowego. Z okazji rocznicy przed odnowionym kościółkiem św. Michała Archanioła w poniedziałek wkopano „kapsułę czasu”.
Lokalny samorząd prowadzi też w parku remont mieszczącej się w nim wieży spadochronowej, będącej symbolem śląskich harcerzy, którzy mieli stawiać opór najeźdźcom w pierwszych dniach II wojny światowej. Wyremontowano też jeden z parkowych placów zabaw.
Historyczna wieża spadochronowa przejdzie remont
Na przełomie września i października mieszkańcy będą mogli wziąć udział w spacerach – botanicznym, ornitologicznym i historycznym 21 września w parku odbędzie się specjalny koncert promenadowy Jesienny Ekopiknik z Radą Seniorów. Pięć dni później w terenie oznaczony zostanie przecinający Park Kościuszki 19. południk.(PAP)
mtb/ dki/
