Orłowo, 10.11.2017. Kombatant NZW, mjr. Lucjan Deniziak podczas uroczystości odsłonięcia Panteonu Niezłomnych Żołnierzy Wyklętych w Orłowie. Fot. T. Waszczuk
W wieku 94 lat zmarł w Lidzbarku Warmińskim major Lucjan Deniziak, ps. Orzeł - żołnierz Armii Krajowej i Narodowego Zjednoczenia Wojskowego, aresztowany przez komunistyczne władze w 1947 r. i skazany na 8 lat więzienia.
Informację o śmierci kombatanta potwierdził PAP burmistrz Lidzbarka Warmińskiego Jacek Wiśniowski. "Śp. Lucjan Deniziak, ps. Orzeł zmarł w niedzielę o godz. 21.15 we własnym mieszkaniu w Lidzbarku Warmińskim" - przekazał.
Deniziak urodził się 18 czerwca 1926 r. we wsi Wojtkowice koło Ciechanowca. W 1943 r. został zaprzysiężony do AK przez ppor. Stanisława Karolkiewicza, ps. Szczęsny. Do połowy 1944 r. pełnił funkcję łącznika i kuriera w rejonie Białystok - Grodno - Lida - Wilno.
Po wejściu Sowietów na Białostocczyznę przez jakiś czas ukrywał się. W 1944 r. został zatrzymany przez żołnierzy Armii Czerwonej. Udało mu się uciec i wrócić w rodzinne strony.
Od 1945 r. służył w 5. Wileńskiej Brygadzie AK mjr. Zygmunta Szendzielarza "Łupaszki", a następnie w 3. Wileńskiej Brygadzie NZW i oddziale ppor. Ryszarda Sosnowskiego "Wydry". Był uczestnikiem bitwy pod wsią Gajrowskie, stoczonej 16 lutego 1946 r. przez NZW z sowiecką grupą operacyjną. Była to największa bitwa polskiego podziemia niepodległościowego na Mazurach.
Podczas przepustki, w święta Bożego Narodzenia w 1946 r. został zatrzymany w rodzinnej wsi i przewieziony do aresztu w Ciechanowcu. W czasie przesłuchania powiedział funkcjonariuszowi UBP, że wskaże miejsce koło domu, gdzie ukrył broń. Zbiegł w trakcie rewizji. Podczas tej ucieczki został postrzelony w udo.
Został ponownie aresztowany we wrześniu 1947 r. za nielegalne posiadanie broni. Podczas śledztwa był brutalnie przesłuchiwany. Wojskowy Sąd Rejonowy w Białymstoku skazał go 21 października 1947 r. na osiem lat więzienia i utratę praw publicznych.
Był więziony w Zakładzie Karnym w Płocku. Za odmowę podpisania współpracy trafił tam na 72 godziny do karceru. Więzienie opuścił 16 stycznia 1953 r., warunkowo zwolniono go z odbywania reszty kary.
Został skierowany do pracy w tartaku w Łaniewie w powiecie lidzbarskim. W tej miejscowości i Lidzbarku Warmińskim mieszkał do końca życia.
W latach 90., dzięki jego relacji zidentyfikowano grób dowódcy oddziału Pogotowia Akcji Specjalnej Komendy Okręgu Białystok ppor. Sosnowskiego "Wydry", który zginął 16 października 1947 r. i został pochowany na cmentarzu we wsi Wyszonki Kościelne.
W 2017 r. był jednym z dwóch kombatantów NZW (obok por. Józefa Dąbrowskiego), którzy w Orłowie na Mazurach odsłonili Panteon Niezłomnych Żołnierzy Wyklętych, upamiętniający miejsce pochówku żołnierzy 3. Brygady Wileńskiej NZW poległych w 1946 r. w bitwie pod Gajrowskimi.
W 2018 r. został odznaczony przez prezydenta Andrzeja Dudę Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, a w 2020 r. Medalem Stulecia Odzyskanej Niepodległości. Uhonorowano go również Medalem Pro Bono Poloniae, przyznawanym przez szefa Urzędu ds. Kombatantów osobom zasłużonym w upowszechnianiu wiedzy o historii walk niepodległościowych i postaw patriotycznych. W maju 2020 r. na wniosek 4. Warmińsko-Mazurskiej Brygady Obrony Terytorialnej otrzymał akt mianowania na stopień majora.
W ostatnich latach jako gość honorowy uczestniczył w wielu uroczystościach państwowych, szkolnych i wojskowych. "Patriotyzm przekazali mi rodzice, przekazała mi szkoła, a przeżyłem tylko dzięki pomocy kilku dobrych ludzi i wierze, która nie pozwalała zwątpić" - mówił podczas jednej z tych uroczystości mjr Deniziak.(PAP)
autor: Marcin Boguszewski
mbo/ dki/
