Wystawa „Sztuka zwana naiwną i co dalej… Recepcja myśli Aleksandra Jackowskiego w kolekcji Muzeum Śląskiego”
Wystawę sztuki naiwnej, inspirowaną myślą zmarłego w 2017 r. autorytetu tej dziedziny plastyki Aleksandra Jackowskiego, można oglądać w Muzeum Śląskim w Katowicach.
Kolekcja Muzeum Śląskiego, które gromadzi plastykę nieprofesjonalną od swojej restytucji w 1984 r., jest uważana za jedną z najbardziej reprezentatywnych w Polsce. Jest pokazywana na okazałej wystawie stałej – w Galerii Plastyki Nieprofesjonalnej Muzeum Śląskiego.
Od soboty dodatkowo placówka prezentuje poświęconą sztuce naiwnej wystawę czasową – pierwszą w tym roku. Ekspozycja „Sztuka zwana naiwną i co dalej… Recepcja myśli Aleksandra Jackowskiego w kolekcji Muzeum Śląskiego” opiera się na najważniejszej w polskiej literaturze przedmiotu pozycji Jackowskiego „Sztuka zwana naiwną”.
Ten wydany ćwierć wieku temu album jest prezentacją najwybitniejszych polskich twórców nurtu outsider art od dwudziestolecia międzywojennego do lat 90. ub. wieku. Specjaliści oceniają, że publikacja ta nadal najobszerniej wyjaśnia specyfikę i różnorodność sztuki naiwnej, m.in. szeroko opisując spektrum jej twórców.
Krynica-Zdrój uczci najbarwniejszą postać uzdrowiska – Nikifora
Źródłem inspiracji dla wystawy – prócz albumu - są artykuły i wypowiedzi Jackowskiego na temat plastyki nieprofesjonalnej. Ekspozycja, będąca również wspomnieniem o badaczu w stulecie jego urodzin, pokazuje wpływ jego myśli na tworzenie polskich kolekcji muzealnych sztuki naiwnej, amatorskiej, art brut i outsider art - w tym przede wszystkim kolekcji Muzeum Śląskiego.
Jak wyjaśnia cytowana w informacji muzeum szefowa działu plastyki nieprofesjonalnej tej placówki Sonia Wilk, poza pracami autorów, o których pisał Jackowski, na wystawie czasowej pokazane są dzieła twórców współczesnych, którzy podobnie jak ich poprzednicy oryginalnością i siłą przekazu wyróżniają się na tle środowiska.
„Ekspozycja jest podzielona na kilka sekwencji ukazujących charakterystyczne dla plastyki nieprofesjonalnej różnice dotyczące ekspresji twórczej, użytych środków wyrazu czy tematyki. Potwierdza to tezę Jackowskiego o braku możliwości ujednolicenia kryteriów odnoszących się do całego zjawiska sztuki naiwnej” - akcentują twórcy wystawy.
Źródłem inspiracji dla wystawy – prócz albumu - są artykuły i wypowiedzi Jackowskiego na temat plastyki nieprofesjonalnej. Ekspozycja, będąca również wspomnieniem o badaczu w stulecie jego urodzin, pokazuje wpływ jego myśli na tworzenie polskich kolekcji muzealnych sztuki naiwnej, amatorskiej, art brut i outsider art - w tym przede wszystkim kolekcji Muzeum Śląskiego.
„Na wystawie ukazane są prace artystów, których możemy nazwać klasykami, gdyż ich nazwiska pojawiają się w większości publikacji poświęconych sztuce naiwnej i art brut, takich jak chociażby Nikifor, Teofil Ociepka, Stanisław Zagajewski czy Erwin Sówka” - zaznaczyła Wilk.
„Ale prezentowane są również obrazy malarzy zaangażowanych społecznie, krytykujących, rejestrujących bądź komentujących życie polityczne, takich jak Bronisław Krawczuk, Stanisław Żywolewski, a ostatnio Damian Stachowski. Zupełnie inne są gobeliny Mariana Henela, rysunki Krzysztofa Białka, rzeźby Edwarda Sutora czy obrazy Władysława Grygnego – introwertycznie skupionych na sobie prowokatorów, często przesadnie manifestujących swoje aberracje” - dodała.
„Jakże różnie od nich funkcję sztuki rozumieją udręczeni wizjonerzy, jak Maria Wnęk, Edmund Monsiel czy w końcu Andrzej Gruszka – dla nich sztuka stała się językiem uniwersalnym, dającym możliwość zwielokrotnienia siły przekazu. I w końcu stajemy przed pracami artystów nazwanych estetykami, dla których treść dzieła jest równie istotna, jak wartości artystyczne – możemy podziwiać subtelne linoryty Jana Nowaka i Bronisława Surowiaka, minimalistyczne prace Jana Lady czy w końcu urocze, pełne prostoty i wyczucia formy rysunki Justyny Matysiak” - wymieniła kuratorka.
Po piątkowym wernisażu wystawę można oglądać od soboty do 31 maja. Ekspozycja jest przeznaczona dla osób powyżej 16. roku życia; osoby młodsze powinny przebywać na jej terenie pod opieką i za zgodą pełnoletnich opiekunów.
Jak przypomina Muzeum Śląskie, Aleksander Jackowski (1929–2017) był najwybitniejszym polskim znawcą plastyki nieprofesjonalnej. Był współtwórcą Państwowego Instytutu Sztuki, gdzie kierował Pracownią Sztuki Nieprofesjonalnej oraz redaktorem naczelnym kwartalnika „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa”. Był też wykładowcą w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego oraz kuratorem wielu wystaw.
Muzeum Śląskie jest członkiem European Outsider Art Association – organizacji zajmującej się badaniem i popularyzacją szeroko pojętej twórczości „outsiderów” sztuki. Jako jedyne w Polsce zostało także wymienione w publikacji „On the map. Exploring European Outsider Art”, prezentującej najważniejsze europejskie muzea i galerie o najciekawszych zbiorach z tego zakresu.(PAP)
autor: Mateusz Babak
mtb/ wj/
