Dziejom radomskiej elektrowni miejskiej, która powstała w 1901 r., oraz postaciom z nią związanym, poświęcona będzie międzynarodowa konferencja i wystawa, która odbędzie się w Mazowieckim Centrum Sztuki Współczesnej „Elektrownia” w Radomiu. Organizatorzy apelują o eksponaty.
Otwarcie wystawy zaplanowano na 8 listopada. Wybór miejsca nie jest przypadkowy. Centrum sztuki od 2014 r., mieści się w odrestaurowanej dawnej elektrowni, przy ul. Kopernika.
Wykonany z czerwonej cegły budynek został odnowiony, ale zachowano jego dawny kształt. Z daleka widoczna jest czerwona bryła z dużymi, stylowymi oknami. Stary budynek został połączony z wybudowanym w nowoczesnym stylu obiektem centrum sztuki. Do celów wystawienniczych wykorzystano także stary piec o powierzchni ekspozycyjnej ok. 100 metrów kwadratowych, w którym na trzech poziomach urządzono galerię małych form.
Dyrektor Mazowieckiego Centrum Sztuki Współczesnej „Elektrownia” Włodzimierz Pujanek podkreślił, że przygotowania do wystawy „Początki elektryfikacji polskich miast – Elektrownia Miejska w Radomiu 1901-1956” trwały kilka lat.
Pamiątek i dokumentów związanych z pierwszą miejską elektrownią w Radomiu poszukiwano w muzeach, archiwach, u prywatnych kolekcjonerów - nie tylko w Polsce, ale i zagranicą. Apelowano także do mieszkańców Radomia, by przynosili eksponaty związane z przedwojenną elektrotechniką. „Apel jest nadal aktualny. Jeśli ktoś posiada w domu takie przedmioty, czy dokumenty związane z radomską elektrownią, może udostępnić je, by uzupełnić na naszą wystawę, która jest już w trakcie przygotowań” - zaznaczył jeden z kuratorów Tomasz Staniszewski.
Organizatorzy dotarli m.in. do mieszkającej w USA rodziny jednego z pierwszych dyrektorów elektrowni, która przekazała na wystawę unikatową fotografię z 1907 r., przedstawiającą wnętrze elektrowni z pracującą turbiną.
Oprócz dokumentów, papierów wartościowych oraz zdjęć, na wystawie znajdą się przedmioty związane z dawną elektrycznością: stare żarówki, lampy, mierniki prądu i urządzenia elektrotechniczne. „Na potrzeby ekspozycji stworzono także replikę tablicy rozdzielczo-pomiarowej, która w dawnych czasie była w elektrowni” - powiedział drugi z kuratorów prof. Mariusz Malinowski, przewodniczący polskiej sekcji międzynarodowego Instytutu Inżynierów Elektryków i Elektroników.
W galerii „Elektrowni” pokazane zostaną także przedwojenne grafiki, obrazujące zastosowanie elektryczności w tamtych czasach.
8 listopada, oprócz wystawy, w Radomiu odbędą się także konferencje. Jedna poświęcona elektryfikacji polskich miast na przykładzie radomskiej elektrowni. Druga - jak zapowiedział Wiesław Michalski, prezes radomskiego oddziału Stowarzyszenie Elektryków Polskich - urodzonemu w Radomiu prof. Włodzimierzowi Krukowskiemu (1887-1941)- wybitnemu polskiemu uczonemu, inżynierowi elektrykowi, profesorowi Politechniki Lwowskiej, zamordowanemu przez Niemców w 1941 r. wraz z grupą uczonych lwowskich. Krukowski był czołowym polskim metrologiem, wybitnym specjalistą techniki licznikowej, wzorów i pomiarów. Opublikował ponad 20 prac naukowych i zgłosił 60 patentów (w Niemczech, Danii, Włoszech, Holandii, Szwecji, Szwajcarii, Japonii, Anglii i Austrii). Jego najbardziej znanym patentem był licznik elektrolityczny o elektrodzie specjalnej.
Stowarzyszenie Elektryków Polskich, które obok marszałka woj. mazowieckiego i prezydenta Radomia i „Elektrowni” jest głównym organizatorem imprez, chce w ten sposób uczcić 130. rocznicę urodzin prof. Krukowskiego.
Zaplanowano także wmurowanie tablicy poświęconej postaciom związanym z radomską elektrownią miejską oraz polską energetyką w pierwszej połowie XX w.
Według Staniszewskiego, Radom odegrał znaczącą rolę w historii elektryfikacji na ziemiach polskich. Jak podkreślił, to właśnie w tym mieście powstała pierwsza koncesjonowana, zalegalizowana przez władze zaborcze, elektrownia. Stąd - jak zaznaczył - potrzeba propagowania wiedzy na ten temat nie tylko w Polsce, ale i za granicą. Na konferencję w Radomiu zaproszono m.in. przedstawicieli różnych polskich uczelni, a także gości z Niemiec, Belgii i Rosji.
Patronami projektu są: Polska Akademia Nauk, minister energii, Ambasada Republiki Federalnej Niemiec w Polsce, Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny w Radomiu, Politechnika Warszawska, starosta powiatu radomskiego, Izba Przemysłowo-Handlowa Ziemi Radomskiej, Archiwum Państwowe i Stowarzyszenie Kolekcjonerów Historycznych Papierów Wartościowych. (PAP)
autor: Ilona Pecka
edytor: Agata Zbieg
ilp/ agz/
