Galicji i tworzonym wokół niej mitom poświęcona będzie największa wystawa organizowana w tym roku w Międzynarodowym Centrum Kultury w Krakowie. Jej twórcy chcą spojrzeć na nieistniejącą od niemal stu lat krainę z perspektywy Polaków, Ukraińców, Żydów i Austriaków.
Na ekspozycji, która zostanie otwarta 10 października, znajdzie się blisko 600 eksponatów: obrazy, rzeźby, dokumenty, zdjęcia, numizmaty i przedmioty codziennego użytku. Będzie można zobaczyć m.in. wypożyczony z krakowskiej kurii stolik Stanisława Augusta Poniatowskiego, przy którym miał być podpisywany traktat rozbiorowy.
Obok prac Jacka Malczewskiego, Maurycego Gottlieba, Włodzimierza Tetmajera i rzadko pokazywanych dzieł krakowskiego artysty Michała Stachowicza prezentowane będą obrazy Jonasza Sterna, Tadeusza Kantora i Mirosława Bałki oraz współczesnych artystów ukraińskich Jurka Kocha i Włodka Kostyrki inspirowane mitem Galicji.
„Wystawa jest pretekstem do jeszcze jednej rozmowy o ukraińskiej części Galicji i o wspólnej przeszłości, do pokazania, jak bardzo dziedzictwo przeszłości jest ważne dzisiaj i rzutuje na wspólną europejską przyszłość. Dla wielu Ukraińców Galicja jest symbolem ich europejskich korzeni” – mówiła PAP Żanna Komar, która wraz z Moniką Rydiger i Wernerem Michaelem Schwarzem przygotowała wystawę.
Królestwo Galicji i Lodomerii istniało w latach 1772-1918. Od 1867 r. ta prowincja monarchii Habsburgów cieszyła się autonomią – powołany został minister ds. Galicji, głównym organem władz samorządowych był Sejm Krajowy, a oświatę nadzorowała Rada Szkolna Krajowa. Język polski był językiem urzędowym w administracji i sądownictwie. Kres Galicji nastąpił wraz z nowym porządkiem politycznym w Europie po I wojnie światowej, ale jej mit trwał jeszcze przez długie lata m.in. za sprawą twórczości żydowskiego pisarza Josepha Rotha.
Historycy są podzieleni w interpretacjach dziejów krainy, ”dominują dwa przeciwstawne spojrzenia na Galicję: arkadyjski mit +Galicia Felix+ - +zaginionego królestwa+ oraz mit Galicji jako „Halb – Asien” symbolu nędzy, konfliktów społecznych i narodowych, wreszcie piekła krwawych walk i gigantycznego cmentarza pierwszej oraz drugiej wojny światowej” - mówił dyrektor Międzynarodowego Centrum Kultury i autor idei wystawy prof. Jacek Purchla,
Monika Rydiger podkreśla, że wystawa nie jest wyłącznie prezentacją sztuki, lecz opowieścią o krainie, która choć znikła z map, wciąż istnieje w pamięci zbiorowej i wywołuje silne emocje. Dla jednych Galicja jest miejscem szczęśliwego współistnienia wielu kultur i narodowości, dla innych symbolem biedy i konfliktów społecznych.
Jak zauważa dyrektor Międzynarodowego Centrum Kultury, a zarazem autor idei i koncepcji wystawy prof. Jacek Purchla, historycy także są podzieleni w interpretacjach dziejów krainy, ”dominują dwa przeciwstawne spojrzenia na Galicję: arkadyjski mit +Galicia Felix+ - +zaginionego królestwa+ oraz mit Galicji jako „Halb – Asien” symbolu nędzy, konfliktów społecznych i narodowych, wreszcie piekła krwawych walk i gigantycznego cmentarza pierwszej oraz drugiej wojny światowej”.
Twórcy wystawy chcą pokazać, jakie były historyczne fakty, a jakie mity narosły wokół Galicji. „Patrzymy na nią oczyma Austriaków, Polaków, Ukraińców i Żydów. Chcemy pokazać co dla nich znaczył kiedyś mit Galicji, a co oznacza dzisiaj” – podkreślają kuratorki wystawy.
Przygotowanie „Mitu Galicji” poprzedził realizowany od 2010 r. projekt badawczy, w którym uczestniczyli historycy, pisarze i przedstawiciele instytucji kultury z Austrii, Polski i Ukrainy.
Wystawa przedstawia różne aspekty problematyki galicyjskiej: od stosunków społecznych, ekonomii, rozwoju kolei i przemysłu po religię, edukację i kulturę. Przywołana zostaje rabacja chłopska 1846 r. pod wodzą Jakuba Szeli, ale też trwająca kilkanaście dni w 1880 r. wizyta w prowincji cesarza Franciszka Józefa. Na archiwalnych fotografiach i filmach widać sceny życia codziennego galicyjskich miast.
Ostatnia część wystawy jest poświęcona współczesnym odsłonom mitu Galicji, który przejawia się w sentymencie do Franciszka Józefa i w komercyjnym wykorzystaniu Galicji w nazwach towarów, miejsc i instytucji.
Wystawa powstała we współpracy z Wien Museum, gdzie będzie prezentowana w marcu 2015 r.(PAP)
wos/ dym/
