Adam Bień. Fot. PAP/CAF/Arch.
Prawnik, działacz ludowy, członek władz Polskiego Państwa Podziemnego, sądzony w tzw. procesie szesnastu w Moskwie Adam Bień zmarł 4 marca 1998 roku w Warszawie. W tym roku mija 15 lat od jego śmierci.
Adam Bień urodził się 14 grudnia 1899 r. we wsi Ossala (obecnie woj. świętokrzyskie). Uczęszczał do rosyjskiej szkoły podstawowej w Ossali, następnie do rosyjskiego progimnazjum w Sandomierzu i polskiego gimnazjum w tym samym mieście, gdzie w 1920 r. zdał egzamin maturalny. W okresie szkolnym był członkiem tajnej drużyny skautowej. W gimnazjum pracował także społecznie w związkach młodzieży wiejskiej i teatrach ludowych organizując m.in. obchody świąt narodowych.
Uczestniczył w 1918 r. w wyzwalaniu Sandomierza spod władzy austriackiej. W II Rzeczpospolitej zaciągnął się na ochotnika do armii i brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r. W r. 1921 rozpoczął w Warszawie wyższe studia prawnicze, zdobywając tytuł magistra. Podczas studiów aktywnie udzielał się w Związku Teatrów Ludowych, współtworząc m.in. publikację "Teatry ludowe w Polsce". Po dwuletniej aplikacji, podczas której pracował jako aplikant sądowy, otrzymał status sędziego orzekającego.
"Od zarania swojego życia miłością dziewiętnastowiecznych patriotów kocham więc Polskę jako największy skarb całego narodu i skarb mój (...) Szanuję zrzeszenia światopoglądowe, których celem głównym jest człowiek, każdy człowiek, jego dobro oraz - dla wolnych Polaków - Polska wolna, niepodległa, silna, cała, demokratyczna, sprawiedliwa" - tak swoje podglądy charakteryzował Adam Bień w książce "Bóg wyżej - dom dalej".
W 1928 r. rozpoczął pracę zawodową jako sędzia grodzki w Grójcu, a następnie w Warszawie. Sprawował funkcję wiceprzewodniczącego stołecznego Sądu Pracy, później sędziego X Wydziału Cywilnego Sądu Okręgowego. Aktywnie działał w Związku Młodzieży Wiejskiej Rzeczypospolitej Polskiej "Wici", gdzie na zjeździe założycielskim w 1928 r. odczytał referat programowy "Demokracja w wychowaniu młodego człowieka w wolnym kraju". W roku kolejnym został prezesem organizacji.
Podczas II wojny włączył się w konspiracyjną działalność Stronnictwa Ludowego "Roch" pełniąc funkcję szefa Komisji Prawnej Centrali Ruchu Ludowego, która wytworzyła liczne pisma traktujące o polityce, prawie i gospodarce Rzeczpospolitej po zakończeniu wojny. W 1943 r. jako przedstawiciel "Rocha" wszedł w skład Delegatury Rządu RP na Kraj jako pierwszy zastępca Delegata Rządu i minister do spraw kraju. Zajmował się ustawodawstwem, sprawiedliwością, kulturą, oświatą i kwestiami narodowościowymi. Podczas Powstania Warszawskiego m.in. z jego inicjatywy opublikowano akty prawne stworzone przez władze konspiracyjne.
W marcu 1945 r. został aresztowany wspólnie z innymi przywódcami Polskiego Państwa Podziemnego przez NKWD i podczas tzw. procesu szesnastu w Moskwie otrzymał wyrok pięciu lat więzienia, które miał spędzić na Łubiance. Wolność odzyskał w 1949 r. Po powrocie do kraju Bień przez pewien czas pracował jako tłumacz rosyjskiej literatury w Ludowej Spółdzielni Wydawniczej. W 1953 r. mógł powrócić do zawodu i został adwokatem w Przasnyszu.
W latach 70. przeszedł na emeryturę i osiadł w Ossali, gdzie zaczął pisać. Stworzył m.in. trylogię "Bóg wysoko - dom daleko", "Bóg wyżej - dom dalej", "Bóg dał - Bóg wziął" i "Listy z Łubianki". Angażował się także społecznie działając m.in. w Polskim Towarzystwie Czytelniczym i Towarzystwie Naukowym Sandomierskim. Brał udział w licznych spotkaniach poświęconych wydarzeniom, w których uczestniczył, pisał również artykuły. Wielokrotnie nagradzany i odznaczany m.in. orderem Orła Białego.
"Od zarania swojego życia miłością dziewiętnastowiecznych patriotów kocham więc Polskę jako największy skarb całego narodu i skarb mój (...) Szanuję zrzeszenia światopoglądowe, których celem głównym jest człowiek, każdy człowiek, jego dobro oraz - dla wolnych Polaków - Polska wolna, niepodległa, silna, cała, demokratyczna, sprawiedliwa. Z urodzenia i usposobienia jestem wieśniakiem i wiciarzem. Wyznaję do dziś zasady ideologiczne, które 29 czerwca r. 1928 ja właśnie sformułowałem w referacie programowym (...): wolność myślenia, wolność i śmiałość wypowiedzi i publikacji, wolność działania, równość ludzi, demokracja, sprawiedliwość społeczna" - tak swoje podglądy charakteryzował sam Bień w książce "Bóg wyżej - dom dalej".
Adam Bień zmarł 4 marca 1998 r. w stołecznej klinice rządowej. Spoczął na parafialnym cmentarzu w Niekrasowie (woj. świętokrzyskie). Jego imię noszą ulice i parki, a w rodzinnej Ossali działa Dom Pamięci Adama Bienia. (PAP)
akn/ ls/
