Helmut James Graf von Moltke, założyciel organizacji „Krąg z Krzyżowej”, przed Ludowym Trybunałem Sprawiedliwości. Berlin, 1944 r. Źródło: Bundesarchiv
75 lat temu w berlińskim więzieniu wykonano wyrok śmierci na Helmucie Jamesie von Moltke, założycielu antynazistowskiej organizacji Krąg z Krzyżowej - przypomina Fundacja „Krzyżowa” dla Porozumienia Europejskiego, która mieści się w dawnym majątku von Moltke.
W Krzyżowej na Dolnym Śląsku, w majątku Helmuta Jamesa von Moltke, w latach drugiej wojny światowej znajdował się ośrodek niemieckiej opozycji antyhitlerowskiej. Początkiem tzw. Kręgu z Krzyżowej było spotkanie von Moltkego z Peterem Yorckiem von Wartenburgiem, które odbyło się w 1940 r.
Członkowie Kręgu z Krzyżowej opracowywali wizję ustroju nowych Niemiec i powojennej Europy, w oparciu o zasady federalizmu, prawa człowieka i chrześcijańską myśl społeczną. Część członków Kręgu z Krzyżowej drogę do obalenia dyktatury widziała w zamachu na Hitlera. Udział von Moltkego w działalności opozycyjnej wyszedł na światło dzienne dopiero po nieudanym zamachu na Hitlera 20 lipca 1944 r.
Dr Robert Żurek: Członkowie Kręgu z Krzyżowej uważali, że nie da się zbudować pokoju bez ofiary ze strony Niemców
W spotkaniach Kręgu z Krzyżowej w latach 1942-43 brała udział również żona Helmuta - Freya von Moltke. W styczniu 1944 r. von Moltke wraz z innymi członkami Kręgu z Krzyżowej został aresztowany przez Gestapo, a rok później, 23 stycznia 1945 r., stracony w więzieniu w Ploetzensee. W okresie aresztowania Freya prowadziła z mężem intensywną korespondencję, która po raz pierwszy została wydana w Niemczech w 1988 r. jako "Listy do Frei". Obecnie materiały te stanowią jedno z ważniejszych świadectw działalności opozycyjnej przeciwko dyktaturom XX w.
Dziś w dawnym majątku von Moltke w Krzyżowej działa Fundacja "Krzyżowa" dla Porozumienia Europejskiego, która powstała na początku lat 90. XX w. z inicjatywy Polaków, Niemców, Holendrów i Amerykanów.
W Krzyżowej 12 listopada 1989 r. odbyło się spotkanie premiera Polski Tadeusza Mazowieckiego i kanclerza Niemiec Helmuta Kohla, w czasie którego odprawiono słynną "Mszę Pojednania".
Obecnie neobarokowy zespół pałacowy jest miejscem spotkań młodzieży z Polski i Niemiec oraz innych krajów. Fundacja „Krzyżowa”, od początku jej powołania zakładała, że dialog pomiędzy narodami zmierzający do wzajemnego zrozumienia powinien być prowadzony przede wszystkim z udziałem młodych ludzi.(PAP)
autor: Piotr Doczekalski
pdo/ dki/
