Album „Ojcowie nasi i bracia Polacy ewangelicy”
Album „Ojcowie nasi i bracia Polacy ewangelicy”, zawierający fotografie wybitnych polskich luteran żyjących w XIX i XX w. na Śląsku Cieszyńskim, udostępniła w Internecie Książnica Cieszyńska – poinformował we wtorek dyrektor Książnicy Krzysztof Szelong.
Album opracował luterański ksiądz Jan Stonawski. Zrobił to najprawdopodobniej pod koniec życia, pomiędzy rokiem 1950 a 1956. Oryginał zawiera 283 zdjęcia portretowe, grupowe, rodzinne, niewielką liczbę fotografii innego rodzaju, a także reprodukcję grafiki przedstawiającą Jerzego Trzanowskiego. Na wystawę w Internecie wybranych zostało spośród nich 120.
„Album prezentuje przedstawicieli trzech pokoleń polskich ewangelików żyjących na Śląsku Cieszyńskim w XIX i XX w., począwszy od Wiosny Ludów, kiedy grupa +budzicieli+ polskości wskazała kierunek działania, poprzez czas walki o prawa narodowe, a potem okres, gdy ważyły się losy przynależności państwowej Śląska Cieszyńskiego i nastąpił podział tej ziemi, aż do II wojny światowej” – poinformował Krzysztof Kleczek z Książnicy Cieszyńskiej. Na zdjęciach są wybitni działacze patriotyczni i społeczni, duchowni, nauczyciele oraz przedstawiciele świata kultury.
Pochodzenie fotografii zamieszczonych w albumie jest bliżej nieznane. „Domyślać się można, że zdjęcia przedstawicieli rodziny Stonawskich z Lesznej Dolnej, spokrewnionych z nimi Gryczów czy Michejdów pochodzą z rodzinnego zbioru ks. Stonawskiego. Jako długoletni redaktor +Posła Ewangelickiego+ zgromadził pewnie także pokaźne archiwum, niezbędne w redakcyjnej działalności” – powiedział Kleczek.
Jak dodał, ks. Stonawski pod koniec życia stale uzupełniał album. „Mając szerokie znajomości wśród miejscowej ludności jako dawny opiekun drużyn skautowych, protektor wiejskiej młodzieży uczącej się w Cieszynie, a także wieloletni nauczyciel i katecheta w gimnazjum, zbierał wśród znajomych fotografie, które chętnie mu oddawano” – wyjaśnił.
Każdej postaci, której fotografia znalazła się w albumie, towarzyszy krótki biogram. Wykorzystane zostały też oryginalne opisy zdjęć, wykonane ręką ks. Stonawskiego.
Album można obejrzeć pod adresem: https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/311648/edition/294517/content?ref=desc.
Jan Stonawski urodził się w 1870 r. w rodzinie młynarza z Lesznej Dolnej. Ukończył gimnazjum ewangelickie w Cieszynie. W klasie maturalnej był prezesem polskiej organizacji „Jedność”. Później studiował teologię ewangelicką w Wiedniu, Halle i Tybindze. W 1896 r. ks. Stonawski został wikarym w Skoczowie. 8 lat później objął posadę w gimnazjum polskim w Cieszynie. Uczył także matematyki i geografii. Przed I wojną udzielał się w polskim ruchu skautowym. Był też działaczem Macierzy Szkolnej. W 1950 r. przeszedł na emeryturę. Zmarł w 1957 r.
Śląsk Cieszyński charakteryzuje duża różnorodność wyznaniowa. Obok katolików region po obu stronach rzeki Olzy zamieszkuje liczna grupa luteran – w sumie ok. 45 tys. osób.
Zbiory Książnicy Cieszyńskiej liczą ok. 120 tys. woluminów, w tym ponad 16,5 tys. starodruków, 46 inkunabułów i 17 tys. rękopisów. (PAP)
autor: Marek Szafrański
edytor: Paweł Tomczyk
szf/ pat/
