Andrzej Gwiazda. Fot. PAP/A. Warżawa
Andrzej Gwiazda,współtwórca Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża oraz NSZZ "Solidarność" i sygnatariusz Porozumień Sierpniowych, obchodzi we wtorek 80 urodziny.
Andrzej Gwiazda urodził się 14 kwietnia 1935 r. w Pińczowie. W latach 1940-1946 przebywał na zesłaniu w Kazachstanie.
Ukończył Politechnikę Gdańską, na której do 1973 r. pracował jako asystent. Od 1973 do 1981 r. był zatrudniony na stanowisku inżyniera w Zakładach Okrętowych Urządzeń Elektrycznych i Automatyki „Elmor”.
W 1976 r. wspólnie z żoną Joanną Dudą-Gwiazdową przesłał do Sejmu list popierający żądania Komitetu Obrony Robotników, które dotyczyły m.in. wypuszczenia na wolność uczestników czerwcowych protestów. Od kwietnia 1977 r. kolportował niezależne pismo „Robotnik” i współpracował z Biurem Interwencyjnym KOR.
29 kwietnia 1978 r. wspólnie z Antonim Sokołowskim i Krzysztofem Wyszkowskim ogłosił deklarację Komitetu Założycielskiego Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża w 1978 r.
Współwydawca „Robotnika Wybrzeża”. Wielokrotnie zatrzymywany przez Służbę Bezpieczeństwa na 48 godzin.
16 sierpnia 1980 r. był jednym z inicjatorów powstania Komitetu Strajkowego w „Elmorze”.
Następnie został członkiem władz Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego (MKS) w Stoczni Gdańskiej. Brał udział w negocjacjach prowadzonych przez MKS z delegacją rządową. Był współautorem 21 postulatów sierpniowych.
Od września 1980 r. do lipca 1981 był wiceprzewodniczącym Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego NSZZ „Solidarność” Regionu Gdańskiego, a następnie członkiem Zarządu Regionu. Od lutego do września 1981 r. pełnił funkcję wiceprzewodniczącego Krajowej Komisji Porozumiewawczej NSZZ „Solidarność”.
Krytyczny wobec przywództwa Lecha Wałęsy, wystosował do niego list otwarty, w którym protestował przeciwko łamaniu demokratycznych zasad kierowania związkiem.
W lipcu 1981 r. w wyborach do władz Regionu Gdańskiego był kandydatem na stanowisko przewodniczącego. Wybory te wygrał Lech Wałęsa. Andrzej Gwiazda został członkiem Zarządu Regionu.
W czasie I Krajowego Zjazdu Delegatów NSZZ „Solidarność” w Gdańsku (wrzesień-październik 1981 r.) był jednym z inicjatorów „Posłania do ludzi pracy Europy Wschodniej”. Podczas zjazdu kandydował na stanowisko przewodniczącego związku. Ponownie przegrał jednak z Lechem Wałęsą. Wszedł w skład Komisji Krajowej.
22 listopada 1981 r. w czasie zjazdu regionalnego wystąpił z Zarządu Regionu Gdańskiego, protestując w ten sposób przeciwko odwołaniu związanych z nim działaczy.
W nocy z 12 na 13 grudnia 1981 r. został internowany. Przetrzymywano go w Strzebielinku, a następnie w Białołęce. W grudniu 1982 r. władze komunistyczne podjęły wobec niego decyzję o zamianie internowania na areszt i przeniesieniu go do Warszawy na ul. Rakowiecką. Sformułowane przeciwko niemu zarzuty dotyczyły działań mających na celu obalenie przemocą ustroju.
Z więzienia zwolniony został na mocy amnestii ogłoszonej w lipcu 1984 r.
16 grudnia 1984 r. zatrzymano go ponownie w czasie pochodu pod pomnik Poległych Stoczniowców w Gdańsku. Kolegium ds. wykroczeń skazało go na 3 miesiące więzienia. W lutym 1985 r. dodatkowo skazany został przez kolegium w Jastrzębiu na 2 miesiące więzienia za „wznoszenie okrzyków i demonstrowanie znaczka Solidarność”. Więzienie opuścił w maju 1985 r.
W latach 1987-89 był członkiem tzw. Grupy Roboczej, która żądała zwołania wybranej w 1981 r. Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność" i przekazania jej władzy nad związkiem.
Należał do przeciwników Okrągłego Stołu.
W 1989 r. był współzałożycielem Wolnych Związków Zawodowych, działających do 1993 r.
W 2005 r. współorganizował niezależne obchody 25 rocznicy Pierwszej Solidarności.
W grudniu 2005 r. odmówił udziału w uroczystości przekazania Medalu Wolności Trumana-Reagana, przyznanego NSZZ "Solidarność" przez amerykańską Fundację Ofiar Komunizmu (FOK), jako pierwszemu wolnemu związkowi zawodowemu w bloku komunistycznym. Argumentował wtedy, że przyjmując nagrodę, dołączyłby do tych, którzy twierdzą, że "pierwsza Solidarność była tylko piękną utopią, którą należało zniszczyć, że nie stanowiła realnej alternatywy dla systemu komunistycznego".
W maju 2007 r. wszedł w skład Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej.
Andrzej Gwiazda w 2006 r. odznaczony został przez prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Orderem Orła Białego, najwyższym odznaczeniem państwowym. (PAP)
