„Ćwiczenie nowoczesności”. Międzynarodowy program Instytutu Pileckiego

16 września upływa termin rekrutacji do pierwszej edycji "Ćwiczenia nowoczesności". Jak mówił na czwartkowej konferencji prasowej dr Wojciech Kozłowski, dyrektor Instytutu Pileckiego "+Ćwiczenie nowoczesności+ to pierwszy program naukowo-kulturalny całkowicie finansowany przez stronę polską, którego celem jest międzynarodowa wymiana intelektualna, artystyczna i naukowa. Jego założenia dobrze wpisują się w działalność Instytutu Pileckiego. Chcemy, aby realizowane przez nas programy stypendialne i badawcze służyły refleksji nad historią XX wieku. Jestem pewien, że projekt ten będzie znaczącym impulsem do przemyślenia polskiego doświadczenia nowoczesności" - mówił.

"100 lat temu ludzie uważali, że żyją w świecie nowoczesnych narodów i technologii, który daje szansę - dzięki postępowi - na stworzenie nowego człowieka, nowego społeczeństwa, nowej wspólnoty międzynarodowej. Te wszystkie elementy sto lat temu były obecne także w odzyskującej niepodległość Polsce. (...) Państwo, które trzeba było stworzyć nieomal od zera w kontekście nowych możliwości, nowej wrażliwości, tworzenia społeczeństw bardziej egalitarnych, bardziej demokratycznych. Polska była jednym z prekursorów nowoczesności chociażby w dziecinie nadawania praw wyborczych kobietom. (...) Minęło 100 lat i znowu wszyscy jesteśmy przekonani, że żyjemy w świecie nowoczesności, jest wyraźny link pomiędzy tym, co czujemy teraz a atmosferą sprzed stu lat. Ale jest różnica - współczesna nowoczesność wyposażona jest w jedno dodatkowe doświadczenie - ostrzeżenie przed totalitaryzmem, który z tamtej nowoczesności się wydobył. Musimy budować nowoczesność wolną od tego, co wydarzyło się podczas pierwszego podejścia do tworzenia nowego świata" - powiedział Kozłowski.

Jak mówił, Instytut Pileckiego to instytucja, która patrzy na wiek XX z perspektywy XXI wieku, w którym działamy i funkcjonujemy. "Nie chcemy zamykać się w przeszłości i badaniach nad nią, choć to oczywiście jest ciekawe i potrzebne, ale chcemy tworzyć przestrzeń inspiracji i spotkania. (...) Tym projektem chcemy dostarczyć ludziom kultury inspiracji, stworzyć międzynarodową i interdyscyplinarną przestrzeń rozmowy i wymiany myśli. (...) Chodzi o to, aby na współczesność uwrażliwiać się przez uczenie się tego, jak ludzie dawniej o świecie, ludziach i nowoczesności myśleli. Chcemy zaproponować refleksję na temat tego, jak rozumieć, definiować nowoczesność w świecie Unii Europejskiej, demokracji, świecie XXI wieku, wykorzystując tę wspólnotę, uniwersalne doświadczenie europejskie" - dodał Kozłowski.

Program powstał z myślą o trzech społeczno-kulturowych fenomenach międzywojnia. Z jednej strony - szkoła Bauhaus i idea nowego sposobu myślenia o przestrzeni życia człowieka, jego potrzebach oraz roli, jaką odgrywać może nowoczesny twórca. Z drugiej strony – idee międzywojennej Polski - postęp i budowanie fundamentów dla wolnego i demokratycznego państwa. Po trzecie wreszcie - sposób, w jaki idee modernizmu znalazły swoje zastosowanie w architekturze tworzącego się państwa Izrael. Tel Awiw, "białe miasto", stanowi największe na świecie skupisko architektury wcielającej w życie założenia awangardowego języka architektury lat 20. i 30.

"Odwołujemy się do fenomenu Bauhausu, Gdyni i Tel Awiwu jako symboli uniwersalnych programów modernizacyjnych" – tłumaczyła w czwartek Hanna Radziejowska, kuratorka projektu. "Pragniemy, aby setna rocznica założenia Bauhausu – symbolu europejskiej sztuki i kultury dwudziestolecia międzywojennego – spotkała się z unikatowością architektury i kontekstu społeczno-historycznego towarzyszącego powstawaniu Gdyni. To posłuży refleksji nad zasięgiem oddziaływania i transmisją tych idei w modernistycznej architekturze Izraela" - powiedziała kuratorka dodając, że po dojściu Hitlera do władzy wielu twórców Bauhausu szukało swojego miejsc poza granicami Niemiec. Wielu z nich wyemigrowało do Izraela i uczestniczyło w projektowaniu Tel Awiwu.

Program składa się z dwóch części: interdyscyplinarnej szkoły oraz programu stypendialnego. Do 16 września zostaną wybrane osoby, które w październiku wezmą udział w dwóch sesjach szkoły, podczas której wezmą udział w seminariach, warsztatach i wykładach - w Gdyni oraz w Bernau pod Berlinem. Niektóre z wykładów będą otwarte dla publiczności. Uczestnicy kursów przygotują projekty działań dotyczących tematyki projektu "Ćwiczenie nowoczesności" - badań naukowych, publikacji oraz dzieł artystycznych - które będą mogli zrealizować korzystając ze stypendiów przyznawanych przez Instytut Pileckiego.

Instytut Pileckiego rozpoczął działanie pod koniec sierpnia. Służy on upamiętnianiu, dokumentowaniu i badaniu historii XX wieku, ze szczególnym uwzględnieniem polskiego doświadczenia i losów obywateli polskich. To miejsce stworzone na potrzeby interdyscyplinarnej i międzynarodowej refleksji nad kluczowymi zagadnieniami tego okresu: dwoma totalitaryzmami – niemieckim i sowieckim, a także ich historycznych konsekwencji. (PAP)

autor: Agata Szwedowicz

aszw/ agz/