Warszawa, 13.08.2019. Uroczystość przekazania archiwum Andrzeja Wernica - dziennikarza, historyka, uczestnika Powstania Warszawskiego, do zasobu Archiwum Akt Nowych. Fot. PAP/R. Guz
Rękopisy, oryginalne dokumenty wojskowe z okresu II wojny, korespondencja z postaciami historycznymi, m.in. gen. Juliuszem Rómmlem, i zbiór przedwojennej prasy znajdują się w zbiorach dziennikarza Andrzeja Wernica, które trafiły do Archiwum Akt Nowych.
Przekazane przez rodzinę archiwum zawiera m.in. zbiór tekstów Andrzeja i Leona Werniców dotyczących historii i polityki, w tym rękopisy i maszynopisy, notatki osobiste, oryginalne dokumenty wojskowe z okresu II wojny, unikatową korespondencję z postaciami historycznymi m.in. gen. Juliuszem Rómmlem, dokumentację działalności, materiały biograficzne oraz zbiór przedwojennej prasy.
Dokumenty związane z Traktatem Wersalskim na wystawie Archiwum Akt Nowych
"Andrzej Wernic, dziennikarz, historyk z wykształcenia, był przyjacielem środowisk niepodległościowych. W swojej pracy redakcyjnej był jednym z nielicznych, który poruszał problematykę niepodległościową, chociażby w latach 70. W związku z czym miał kontakty ze środowiskami legionowymi, peowiackimi. To co Wernic zgromadził w swoim bogatym archiwum redakcyjnym i domowym to materiał bardzo uzupełniający naszą wiedzę o najnowszej historii. Ci co znali Andrzeja wiedzą, że w kontaktach był bezkompromisowy, czasami trudny, wyrażał swoje zdanie radykalnie, ale należy potraktować to jako zaletę" - mówił podczas wtorkowej uroczystości przekazania zbiorów dyrektor Archiwum Akt Nowych Tadeusz Krawczak.
W imieniu rodziny głos zabrał syn Andrzeja Wernica. "Przekazujemy archiwum, życie, pracę mojego ojca - dokumenty, artykuły, teksty, które pisał, także archiwum dziennikarza Jerzego Ślaskiego, członka oddziału partyzanckiego AK Mariana Bernaciaka +Orlika+. To dla mnie wzruszająca chwila, ponieważ wiele lat widziałem te teczki w domu i tytaniczną dziennikarską pracę mojego ojca. Bo to były teksty i artykuły pisane w okresie komunistycznym, kiedy o pewnych rzeczach nie można było pisać, a jeśli się pisało to z dużym trudem" - opowiadał Marek Wernic.
"Są także rzeczy związane z Powstaniem Warszawskim, ojciec był łącznikiem Armii Krajowej na Starym Mieście. W jego domu była radiostacja Komendy Głównej AK. Dziadek był oficerem zawodowym Wojska Polskiego, późniejszej tzw. dwójki, czyli wywiadu i kontrwywiadu. Stąd też przez lata ojciec miał kontakty z wieloma żołnierzami AK. Zawsze walczył o honor Polskiego Państwa Podziemnego, nie relatywizował historii. Myślę, że te zasoby będą cennym źródłem dla młodych dziennikarzy, którzy będą chcieli w przyszłości opisać jak wyglądała praca dziennikarska w trudnych czasach komunizmu" - zaakcentował.
1 sierpnia 1944 r. wybuchło Powstanie Warszawskie
Zastępca dyrektora Archiwum Akt Nowych Mariusz Olczak podkreślił, że przekazane archiwalia to symboliczne dokumenty związane z ważną postacią w opisywaniu Powstania Warszawskiego, Armii Krajowej i polskiej kultury. "Bo to jeden z wybitniejszych dziennikarzy opisujących historię XX w., bezkompromisowy, trzymający się blisko środowisk akowskich, do którego miano zaufanie, któremu udzielano wywiadów. To cały dorobek Andrzeja Wernica zbierany przez lata, materiały do wywiadów, artykułów, korespondencja, różne dodatkowe materiały zgromadzone przez niego od czasu II wojny aż po ostatnie lata. To ponad trzy metry dokumentów" - powiedział.
Andrzej Wernic był takim pośrednikiem między tym światem bohaterów a rzeczywistością komunistyczną. W 1974 r. to właśnie jemu udzielił wywiadu Ryszard Białous, kiedy przyjechał do Polski.
"Wśród przekazanych archiwaliów są przede wszystkim dokumenty rodzinne, korespondencja z gen. Rómmlem i innymi postaciami ważnymi w historii Polski. Ciekawa ikonografia z okresu II wojny i późniejsza. To kolejny element do wielkiego zbioru Armii Krajowej, który gromadzimy od lat. Moim zdaniem Andrzej Wernic był takim pośrednikiem między tym światem bohaterów a rzeczywistością komunistyczną. W 1974 r. to właśnie jemu udzielił wywiadu Ryszard Białous, kiedy przyjechał do Polski. Był wieloletnim dziennikarzem +Słowa Powszechnego+, publikował też m.in. w +Kurierze Polskim+. Ze +Słowa Powszechnego+ został wyrzucony w stanie wojennym. Do końca życia pozostał aktywny. Swoje archiwum przekazał nam jakiś czas temu osobiście, natomiast po jego śmierci rodzina przekazała resztę zbiorów" - dodał Olczak.
Dowódca słynnego Batalionu „Zośka” Ryszard Białous spoczął na Powązkach
Andrzej Wernic (1930-2019) był historykiem, dziennikarzem, uczestnikiem Powstania Warszawskiego. To autor licznych tekstów dotyczących polskiej historii okresu II RP i II wojny światowej oraz Polskiego Państwa Podziemnego i Powstania Warszawskiego. Syn oficera Wojska Polskiego mjr. Leona Wernica, uczestnika wojny polsko-bolszewickiej i wojny obronnej 1939. (PAP)
autor: Anna Kondek-Dyoniziak
akn/ agz/
