Archiwum Franciszki i Stefana Themersonów przekazane w 2015 r. do zbiorów Biblioteki Narodowej w Warszawie. Fot. PAP/M. Obara
Droga i podróż w życiu i w sztuce, zarówno jako doświadczenie fizyczne, jak i duchowe, będą motywem przewodnim dziewiątej edycji Festiwalu Themersonów w Płocku, który w tym roku zaplanowano od 18 do 20 października.
Gościem specjalnym wydarzenia będzie mieszkająca w Wielkiej Brytanii krytyk sztuki i kurator wystaw Jasia Reichardt, siostrzenica Franciszki Themerson (1907-88), malarki, ilustratorki i wydawcy, żony Stefana Themersona (1910-1988), awangardowego prozaika i twórcy filmowego, autora teorii poezji semantycznej, który pochodził z Płocka.
W ramach tegorocznej odsłony Festiwalu Themersonów odbędzie się m.in. konferencja naukowa, tradycyjnie już w formule common room, nawiązującej do salonu dyskusyjnego prowadzonego przez Stefana i Franciszkę w Londynie w latach 50. XX wieku, a także projekcje filmów, spektakle teatralne i warsztaty artystyczne dla dzieci i młodzieży.
„Droga i podróż to wątki, które często pojawiają się w twórczości Stefana Themersona. Stąd też będą one motywem przewodnim tegorocznego festiwalu, w tym konferencji naukowej oraz spektaklów teatralnych” – powiedziała PAP Iwona Markiewicz z Płockiego Ośrodka Kultury i Sztuki (POKiS), głównego organizatora wydarzenia.
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Płocku zorganizuje kolejną już edycję common room, tym razem pod hasłem: „W drodze”. Będzie to - jak zapowiada Markiewicz - interdyscyplinarna, dwudniowa debata „o podróży rozumianej szeroko, ukazanej w wielu kontekstach, w tym zarówno jako doświadczenie fizyczne, jak i duchowe”. Konferencja odbywać się będzie od 19 do 20 października. Przy okazji debaty otwarta zostanie wystawa fotograficzna „Idąc miastem” dr hab. Izabeli Łapińskiej, profesor Szkoły Filmowej w Łodzi.
Do podróży nawiążą także spektakle na podstawie dzieł Stefana Themersona. Teatr Per Se z Płocka pokaże 20 października przedstawienie „Marcelinek Majster-Klepka”, a Scena Lubelska 30/32 z Warszawy, w ramach wydarzeń towarzyszących festiwalowi, wystawi 21 października sztukę „Pędrek Wyrzutek”.
Podczas festiwalu zaplanowano również projekcie filmów Stefana i Franciszki Themersonów, w tym „Oko i ucho” oraz „Calling Mr. Smith”. Artystów i ich twórczość przypomną z kolei produkcje „Stefan i Franciszka” w reżyserii Tomasza Pobóg-Malinowskiego oraz „Themerson & Themerson” w reżyserii Wiktorii Szymańskiej. Odbędzie się też specjalny pokaz filmu „Themerson i język” holenderskiego reżysera Erika van Zuylena - to obraz odnoszący się m.in. do koncepcji poezji semantycznej.
„Ważna częścią festiwalu i imprez towarzyszących będą warsztaty twórcze. Zawsze zależało nam na walorze edukacyjnym wydarzeń, zwłaszcza tych adresowanych do dzieci i młodzieży” - podkreśliła Markiewicz. Jak dodała, w trakcie festiwalu odbędą się m.in. warsztaty literackie „Powiedzieć świat inaczej”, a także w graficzne, natomiast w ramach zapowiedzi festiwalu, od 12 do 14 października zaplanowano „Trick”, warsztaty z animacji poklatkowej, czyli techniki filmowej, jaką uprawiał Stefan Themerson.
Autorem plakatu do tegorocznej odsłony Festiwalu Themersonów jest Paweł Ryżko, absolwent łódzkiej Akademii Sztuk Pięknych, autor m.in. murali miejskich w Płocku, a także okładki albumu Franka Zappy „Hammersmith Odeon”, który ukazał się w 2010 r., w 70. rocznicę urodzin artysty.
Stefan Themerson po ukończeniu gimnazjum w Płocku, studiował fizykę na Uniwersytecie Warszawskim, a następnie architekturę na Politechnice Warszawskiej. W 1927 r. zajął się eksperymentami z fotografią i filmem, które rozwijał w latach 30. XX wieku. Powstały wtedy m.in. filmy „Apteka”, „Europa” i „Przygoda człowieka poczciwego”. W 1938 r. wraz z żoną Franciszką wyjechał do Francji, gdzie w 1940 r. wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Od 1942 r., będąc już w Wlk. Brytanii, współpracował z Ministerstwem Informacji i Dokumentacji RP w Londynie. Powstał wtedy eksperymentalny film antywojenny „Calling Mr. Smith”.
W 1948 r. Themersonowie otworzyli w Londynie oficynę wydawniczą Gaberbochus Press, którą prowadzili do 1979 r. W latach 1957-59 organizowali tam otwarte spotkania w formule common room, czyli dyskusji i wymiany poglądów artystów oraz naukowców. Stefan jest autorem powieści, opowiadań i esejów. Do wielu jego utworów ilustracje tworzyła Franciszka, która była także autorką scenografii i kostiumów do sztuk teatralnych. (PAP)
mb/ sp/
