IPN: pierwsze decyzje o wsparciu dla opozycjonistów - w listopadzie

"W ciągu pierwszego miesiąca obowiązywania ustawy o pomocy działaczom opozycji do IPN wpłynęło ponad 500 wniosków potwierdzających, że dana osoba nie współpracowała ze służbami PRL. To sporo, chociaż spodziewano się, że będzie więcej. Prognozy mówiły nawet o kilkuset tysiącach osób potwierdzających działalność opozycyjną" - powiedział PAP doradca prezesa IPN mec. Maciej Łuczak.

W jego ocenie zapewne będziemy obserwować jakiś trend wzrostowy, ale finalnie IPN do końca roku może wydać kilkaset decyzji potwierdzających brak współpracy ze służbami PRL. "Pamiętajmy też, że z tej procedury nie muszą korzystać odznaczeni Krzyżem Wolności i Solidarności, ale to ok. 3-3,5 tys. osób. Więc wydaje się, że w tym roku ok. 2-3 tys. osób otrzyma status działacza opozycji lub osoby represjonowanej" - relacjonował Łuczak.

Przypomniał, że warunkiem otrzymania na mocy ustawy stałej pomocy finansowej oprócz uzyskania statusu opozycjonisty jest spełnianie określonych progów dochodowych. "Apelowaliśmy, by w pierwszej kolejności z wnioskami występowały osoby będące w trudnej sytuacji materialnej. Być może to jest powód, że aż tak dużo tych wniosków nie ma. Istotne jest też, że progi dochodowe konieczne przy świadczeniu stałym mogą być pominięte przy pomocy jednorazowej np. na zakup wózka inwalidzkiego. Urząd ds. Kombatantów zapowiadał tu dość liberalne podejście" - opowiadał doradca prezesa.

"W ciągu pierwszego miesiąca obowiązywania ustawy o pomocy działaczom opozycji do IPN wpłynęło ponad 500 wniosków potwierdzających, że dana osoba nie współpracowała ze służbami PRL. To sporo, chociaż spodziewano się, że będzie więcej. Prognozy mówiły nawet o kilkuset tysiącach osób potwierdzających działalność opozycyjną" - powiedział PAP doradca prezesa IPN mec. Maciej Łuczak.

W tegorocznym budżecie na realizację ustawy zarezerwowano 25 mln zł. "Ale biorąc pod uwagę konieczność wypełnienia wszystkich wymogów formalnych, prawdopodobnie tych wypłat comiesięcznego wsparcia w tym roku w ogóle nie będzie. Wszystko więc zapewne pójdzie na doraźną, jednorazową pomoc, więc jest to kwota znacząca. Zależy nam więc, żeby wszystkie procedury przebiegły sprawnie, by jak najwięcej osób mogło z niej skorzystać" - podkreślił Łuczak.

Przyznał jednak, że obawia się, iż nie uda się tych 25 mln zł wykorzystać. "Według naszych szacunków określony w ustawie status opozycjonisty spełnia maksymalnie do 100 tys. osób, z czego tylko do 10 tys. może spełniać warunki dochodowe umożliwiające uzyskanie stałego świadczenia. Pozostali mogą uzyskać jedynie jednorazowe wsparcie" - powiedział doradca prezesa.

Zaznaczył, że IPN zachęcał do składania wniosków o potwierdzenie, że dana osoba nie współpracowała ze służbami PRL jeszcze przed wejściem ustawy w życie, by proces przyspieszyć. "I faktycznie trochę tych wniosków było. Sprawdzanie czy dana osoba nie współpracowała z aparatem bezpieczeństwa trwa dość szybko ok. 2-3 tygodni. Potem z tego co wiem jednocześnie składa się wniosek do Urzędu ds. Kombatantów o nadanie statusu opozycjonisty i można w tym wniosku od razu zawrzeć prośbę o nadanie świadczenia. W zależności od stopnia skomplikowania powinno to potrwać ok. 4-6 tygodni. Więc wydaje się, że pierwsze decyzje o udzieleniu pomocy to będzie początek listopada" - zapowiedział Łuczak.

Nie wiadomo jeszcze, jakie środki z budżetu zostaną przeznaczone w przyszłym roku na realizację ustawy, ale - jak szacuje Łuczak - prawdopodobnie będą sporo wyższe. "Obejmą bowiem wypłacane przez cały rok świadczenia stałe, a także środki na rady konsultacyjne powoływane w województwach. Więc podejrzewam, że na cały rok może to być kwota na poziomie 100-150 mln zł" - mówił doradca prezesa.

Podkreślił też, że podczas prac nad ustawą ustalono dość ostrożne progi dochodowe, jednak wstępna tegoroczna weryfikacja liczby beneficjentów może przyczynić się do modyfikacji. "Będzie można np. pozostawić wymogi formalne do otrzymania stałej pomocy, ale zwiększyć jej wysokość albo podwyższyć progi dochodowe, co rozszerzy pulę osób mogących z niej skorzystać. Jeżeli się okaże, że z 25 mln zł przewidzianych na ten rok wydano np. 15 mln zł to będzie jakiś sygnał, że można coś takiego zrobić. Wszystko się jednak okaże z czasem" - podsumował Łuczak.

Ustawa przewidująca pomoc finansową dla działaczy opozycji antykomunistycznej i represjonowanych z powodów politycznych w latach 1956-1989 weszła w życie 31 sierpnia. Status działacza opozycji potwierdza w drodze decyzji administracyjnej szef Urzędu ds. Kombatantów, po stwierdzeniu przez prezesa IPN czy osoba ta nie współpracowała z komunistycznymi organami bezpieczeństwa. Wnioski muszą zawierać dowody potwierdzające działalność opozycyjną i decyzję IPN lub dokument o nadaniu Krzyża Wolności i Solidarności.

Pomoc ma być świadczona tylko osobom w szczególnie trudnej sytuacji materialnej. Warunkiem jej przyznania będzie uzyskanie statusu działacza opozycji lub osoby represjonowanej i spełnienie kryterium dochodowego. Świadczenie w wysokości 400 zł miesięcznie przysługiwać będzie osobom, których dochód nie przekracza kwoty odpowiadającej 120 proc. najniższej emerytury (jeśli gospodarują samotnie) lub osób, których dochód na osobę w rodzinie nie przekracza 100 proc. najniższej emerytury.

Ustawa przewiduje też jednorazową pomoc pieniężną dla osób uprawnionych znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej lub w związku z zaistnieniem zdarzeń losowych jeżeli: dochód samotnie gospodarującej osoby uprawnionej nie przekracza 220 proc. najniższej emerytury lub dochód na osobę w rodzinie nie przekracza 150 proc. najniższej emerytury.

Pomoc pieniężna może być przyznana też np. na zakup sprzętu rehabilitacyjnego – w przypadku gdy dochód samotnie gospodarującej osoby uprawnionej lub dochód na osobę w jej rodzinie nie przekracza 300 proc. najniższej emerytury. Może być ona przyznawana nie częściej niż raz na 12 miesięcy, jednak szef Urzędu ds. Kombatantów w wyjątkowych przypadkach może ją przyznać na innych warunkach. Ponadto mocą ustawy osoby z opozycji oraz prześladowani otrzymują prawo do legitymacji i odznaki honorowej. (PAP)

akn/ dym/