Interdyscyplinarne formy badań nad historią znalazły się w programie konferencji poświęconej Zamojszczyźnie w latach 1942-44, która rozpoczęła się w środę w Instytucie Pamięci Narodowej w Lublinie.
„Zamojszczyzna była specyficznym terenem w Generalnym Gubernatorstwie. Na stosunkowo niewielkim obszarze był to swoisty +tygiel+ niemieckiej polityki, której wszystkie fazy możemy tu zaobserwować jak: wysiedlenia, pacyfikacje, likwidacja społeczności żydowskiej. Jest tu też cały katalog postaw społecznych jak czynny i bierny ruch oporu, ale także postawy mało chwalebne jak kolaboracja, czy wydawanie ukrywających się Żydów. To wszystko jak w soczewce na tej Zamojszczyźnie widać” – powiedział dr Janusz Kłapeć z oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN Lublinie.
W konferencji pt. „Zamojszczyzna w latach 1942-1944 – Polityka okupanta i postawy społeczeństwa. Stan badań i nowe perspektywy badawcze” biorą udział nie tylko historycy, ale również regionaliści, dziennikarze i pasjonaci historii najnowszej.
„Chcemy pokazać, że jest jeszcze wiele do odkrycia, do wprowadzenia do obiegu naukowego, że możemy wykorzystać wiedzę interdyscyplinarną jak np. archeologię, zdjęcia lotnicze, oceny socjologów na procesy społeczne, jakie wydarzyły się na Zamojszczyźnie, jak to wszystko wpływało na relacje sąsiedzkie polsko-ukraińskie, polsko-żydowskie” – dodał Kłapeć.
Uczestnicy konferencji podejmują wiele różnych aspektów historii Zamojszczyzny dotyczących zarówno polityki niemieckich okupantów jak i postaw społecznych, martyrologii oraz rozwoju ruchu oporu.
Część referatów dotyczy m.in. genezy i przebiegu Powstania Zamojskiego, czyli obrony ludności Zamojszczyzny przed masowymi wysiedleniami, które Niemcy rozpoczęli na tych terenach w listopadzie 1942 r. jako realizację tzw. Generalnego Planu Wschodniego III Rzeszy. Był to długofalowy program osadnictwa Niemców na obszarze od Siedmiogrodu po Bałtyk. W ciągu kilku miesięcy na Zamojszczyźnie z domów wypędzono ponad 100 tys. mieszkańców, w tym ok. 30 tys. dzieci.
Uczestnicy konferencji mówić będą także o losach Dzieci Zamojszczyzny, które po wysiedleniach były oddzielane od rodziców, poddawano je selekcji i część z nich wywożono do III Rzeszy, a pozostałe - najczęściej do obozów koncentracyjnych.
W programie konferencji są też referaty dotyczące losów ludności ukraińskiej na Zamojszczyźnie w czasie II wojny światowej, a także roli i martyrologii duchowieństwa różnych wyznań na tych terenach.
Specjalny panel dyskusyjny pt. „+Nowa forma+ pamięci o przeszłości” poświęcony będzie odkrywaniu i dokumentowaniu historii m.in. podczas przygotowań historycznych filmów dokumentalnych, czy gromadzeniu relacji i wspomnień świadków tamtych wydarzeń.
W oddzielnym panelu dyskusyjnym uczestnicy konferencji będą też prezentować różne źródła i materiały do badania dziejów Zamojszczyzny w latach 1939–44, które znajdują się w różnych instytucjach, muzeach, czy bibliotekach.
Konferencja „Zamojszczyzna w latach 1942-1944 – Polityka okupanta i postawy społeczeństwa” potrwa do czwartku. Oprócz IPN jej współorganizatorami są Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II oraz Lotnicza Akademia Wojskowa w Dęblinie.(PAP)
Autorka: Renata Chrzanowska
ren/ pat/
