Królowa Elżbieta II wraz z mężem wzięli udział w obchodach 200-lecia istnienia w brytyjskiej armii oddziałów złożonych z Gurkhów. Część obchodów poświęcona była upamiętnieniu ofiar niedawnego trzęsienia ziemi w Nepalu.
Uroczystość odbyła się we wtorkowy wieczór na terenie londyńskiego Royal Hospital Chelsea, domu opieki dla weteranów brytyjskiej armii. Wzięli w niej udział zarówno obecni jak i byli żołnierze oddziałów Gurkhów. Zaprezentowana została 200-letnia historia ich obecność w brytyjskiej armii, unikalne tradycje oraz kultura, w tym muzyka wykonywana przez orkiestrę batalionu Gurkhów.
Oprócz pary królewskiej na uroczystości obecny był również książę Karol, formalnie zwierzchnik funkcjonujących dziś dwóch batalionów Gurkhów, oraz jego młodszy syn Harry, który na początku 2008 roku służył wspólnie z jednym z batalionów Gurkhów podczas misji w Afganistanie.
Elementem uroczystości było również upamiętnienie ponad 8 tys. ofiar trzęsienia ziemi w Nepalu.
Historia zaangażowania Gurkhów w brytyjskiej armii sięga 1815 roku. Podczas trwającej wówczas wojny pomiędzy Brytyjską Kompanią Wschodnioindyjską a Nepalem, Brytyjczycy zaczęli rekrutować Gurkhów jako najemników.
Ich wierność i poświęcenie poskutkowało włączeniem ich na stałe do armii indyjskiej od momentu stłumienia powstania sipajów w 1857 roku. Bataliony Gurkhów stanowiły formalnie część armii indyjskiej aż do uzyskania przez ten kraj niepodległości w 1947 roku. Do tego czasu Gurkhowie brali udział w niemal wszystkich konfliktach z udziałem Imperium Brytyjskiego w Azji i Europie.
W czasie I wojny światowej w działaniach wojennych udział wzięło ponad 200 tysięcy Gurkhów, z których około 20 tysięcy poległo. 31 regimentów Gurkhów brało udział w walkach na niemal wszystkich frontach. Szczególnie wyróżniły się ona podczas walk o Gallipoli oraz w bitwie pod Loos we Francji, gdzie 8. Batalion walczył do ostatniego żołnierza.
II wojna światowa spowodowała zwiększenie zapotrzebowania na słynących z waleczności i poświęcenia żołnierzy z Nepalu. Liczbę batalionów składających się z Gurkhów zwiększono wówczas z 20 do 40. W sumie w konflikcie wzięło udział ponad 250 tys. Gurkhów. Poległo około 32 tys. z nich.
Po uzyskaniu przez Indie niepodległości w 1947 roku, oddziały Gurkhów zostały podzielone pomiędzy armie Indii i Zjednoczonego Królestwa. W armii brytyjskiej pozostały cztery regimenty (każdy składający się z dwóch batalionów). Początkowo stacjonowały one na Malajach a następnie w Hongkongu. Po przejęciu Hongkongu przez Chiny w 1997 roku, dowództwo i centrum szkolenia Brygady Gurkhów przeniesiono do Wielkiej Brytanii.
W najnowszej historii Gurkhowie brali udział w wojnie o Falklandy w 1982 roku oraz w operacjach pokojowych w Sierra Leone, Timorze Wschodnim, Bośni i Kosowie.
Obecnie w armii brytyjskiej funkcjonuje Brygada Gurkhów składająca się z dwóch batalionów piechoty i oddziałów pomocniczych. W sumie liczy ona 3,6 tys. żołnierzy. Jeden z batalionów stacjonuje w Wielkiej Brytanii a drugi stanowi brytyjski garnizon w Brunei (jest to zarazem ostatnia brytyjska jednostka wojskowa stacjonująca na stałe na Dalekim Wschodzie).
Wiele kontrowersji w Wielkiej Brytanii wywołało przed kilku laty ujawnienie faktu, iż odchodzący z armii Gurkhowie mogą liczyć na niższe uposażenia niż ich brytyjscy koledzy. Dopiero w 2007 roku formalnie zrównano ich emerytalne uposażenia z żołnierzami brytyjskimi a także zezwolono im na przenoszenie się do innych jednostek brytyjskiej armii po przynajmniej pięciu latach służby. Zapewniono im również prawo do osiedlenia się na stałe w Wielkiej Brytanii po zakończeniu służby wojskowej.
Gurkhowie nadal służą w armiach Indii i Nepalu. Służą także w batalionie policji w Singapurze i należą do osobistej straży sułtana Brunei. W roli cywilnych pracowników Gurkhów zatrudnia także amerykańska marynarka wojenna.
Są oni także bardzo częstymi rekrutami różnego rodzaju prywatnych podmiotów o charakterze paramilitarnym (tzw. prywatne firmy wojskowe). W tym charakterze wielu Gurkhów znalazło zatrudnienie w Iraku w trakcie i po zakończeniu operacji wojskowej w tym kraju.
z Londynu Marcin Szczepański (PAP)
mas/ sp/
