Autonomiczna Republika Krymu to terytorium, na którym krzyżują się wpływy Rosji i Ukrainy; miejsce o skomplikowanej historii, w którym przez stulecia funkcjonowało państwo znajdujących się dziś w mniejszości Tatarów.
Historia rosyjskiej obecności na Krymie, który od XV w. znajdował się pod panowaniem tatarskich chanów, sięga drugiej połowy XVIII stulecia. Wówczas to wojska wierne carycy Katarzynie II ostatecznie opanowały półwysep, włączony oficjalnie do Imperium Rosyjskiego w 1784 r.
W XIX w. Krym stał się areną zmagań zbrojnych między Rosją a Turcją, Anglią i Francją. Trwająca w latach 1853-1856 wojna krymska zakończyła się zwycięstwem wojsk koalicji.
Półwysep Krymski przeszedł do historii także za sprawą rewolucji 1905 r., podczas której w Sewastopolu wybuchł bunt marynarzy na pancerniku Potiomkin, o czym opowiada głośny film Siergieja Eisensteina.
W czasie II wojny światowej władze Związku Sowieckiego przystąpiły do akcji wysiedlania z Krymu zamieszkujących go od stuleci Tatarów. Zgodnie z dekretem Józefa Stalina, pierwsza deportacja Tatarów - oskarżanych o współpracę z nazistowskimi Niemcami - rozpoczęła się 18 maja 1944 roku i objęła ponad 18 tys. ludzi. Osiedlano ich najczęściej w Uzbekistanie.
Niedługo po wysiedleniu Tatarów podobną decyzję wydano w stosunku do zamieszkujących półwysep Ormian, Greków i Bułgarów. Razem z nimi deportowano także Turków, Kurdów, Persów i Romów. Ogółem podczas wojny i po jej zakończeniu Krym opuściło przymusowo 300 tys. mieszkańców, z czego 200 tys. stanowili Tatarzy.
Masowe wysiedlenia uczyniły z Krymu terytorium zamieszkane głównie przez Rosjan. Nie zmieniło tego przyłączenie w 1954 r. przez pochodzącego z Ukrainy Nikitę Chruszczowa obwodu krymskiego do Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Sowieckiej. Gest ten miał znaczenie symboliczne - przekazanie Półwyspu nastąpiło w 300. rocznicę zjednoczenia Ukrainy z Rosją.
Po rozpadzie ZSRS w 1991 r. Krym stał się częścią niepodległej Ukrainy. Fakt ten jest jednak kwestionowany przez część rosyjskiej ludności półwyspu oraz niektórych polityków. W 1992 r. powstała Autonomiczna Republika Krymu.
Obecnie na Krymie krzyżują się wpływy rosyjskie i ukraińskie. Powszechnie używanym językiem jest rosyjski - według danych Kremla aż 60 proc. mieszkańców półwyspu stanowią bowiem Rosjanie (Ukraińcy ok. 25 proc., Tatarzy - 12 proc.). Ponadto w Sewastopolu stacjonuje rosyjska Flota Czarnomorska. Zgodnie z ukraińsko-rosyjskim porozumieniem podpisanym w 2010 r., w zamian za zniżki na zakup gazu, rosyjska flota będzie mogła pozostać na Krymie nawet do 2047 roku. (PAP)
wmk/ abe/
