Przed gmachem Ministerstwa Edukacji Narodowej, gdzie podczas II wojny światowej mieściła się główna siedziba Gestapo oraz więzienie, w sobotę zapłonęły znicze. Pod tablicą pamięci minister edukacji Joanna Kluzik-Rostkowska złożyła kwiaty.
Minister przypomniała, że tuż po wojnie była tradycja wśród warszawiaków, że nie tylko palili znicze i zostawiali kwiaty na cmentarzach, ale również przychodzili przed budynek MEN-u.
"Ten budynek w czasie wojny był główną siedzibą Gestapo. Był miejscem, w którym torturowano i zabijano Polaków, tylko dlatego, że byli Polakami i walczyli o wolną Polskę. To jest symboliczna mogiła wszystkich tych, którzy za Polskę oddali życie" - powiedziała dziennikarzom Kluzik-Rostkowska.
W sobotniej uroczystości uczestniczył m.in. Stanisław Zalewski, były więzień Pawiaka, KL Auschwitz-Birkenau i KL Mauthausen-Gusen, prezes Polskiego Związku Byłych Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych.
W czasie II wojny światowej gmach przy Alei Szucha, przemianowanej na Strasse der Polizei, znalazł się na terenie tzw. dzielnicy niemieckiej. W samym budynku siedzibę miał Urząd Komendanta Policji Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa Dystryktu Warszawskiego; część zajmowała Tajna Policja Państwowa, czyli osławione Gestapo. Parter i przyziemie lewego skrzydła zamieniono w więzienie śledcze.
Został on aresztowany we wrześniu 1943 roku w wieku 18 lat. "Byłem tutaj przesłuchiwany. Przesłuchania odbywały się przy użyciu batów, pałek i kajdanów. To wszystko odbywało się na pierwszym piętrze tego budynku. Zostałem bardzo poważne pobity, ale bez trwały urazów" - powiedział Zalewski.
W piątek przed siedzibą MEN przy Alei Szucha 25 otwarto wystawę fotograficzną przypominającą historię gmachu. Będzie ją można oglądać do końca listopada.
Budynek został zbudowany w latach 1927-1930 dla potrzeb Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego - urzędu, który zajmował się kulturą polską, wyznaniami, nauką i wychowaniem. Była to pierwsza nowo zbudowana w niepodległej Polsce siedziba ministerialna.
Autorem projektu budynku był prof. Zdzisław Mączyński, projektant wielu kościołów i szkół, naczelnik Wydziału Budownictwa Szkolnego w Ministerstwie Oświecenia i Wyznań. Gmach wzniesiono w stylu tzw. klasycyzmu redukcyjnego, charakteryzował się surową formą i wykończeniem wysokiej klasy.
W czasie II wojny światowej gmach przy Alei Szucha, przemianowanej na Strasse der Polizei, znalazł się na terenie tzw. dzielnicy niemieckiej. W samym budynku siedzibę miał Urząd Komendanta Policji Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa Dystryktu Warszawskiego; część zajmowała Tajna Policja Państwowa, czyli osławione Gestapo. Parter i przyziemie lewego skrzydła zamieniono w więzienie śledcze.
W Urzędzie Komendanta Policji Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa zatrudnionych było stale około 300 funkcjonariuszy. Dziennie przesłuchiwano nawet do 100 osób, często dwukrotnie w ciągu dnia, przywożonych z Pawiaka lub aresztowanych przez gestapo w czasie akcji przeciw polskiemu podziemiu czy w ulicznych łapankach. Przywożono tu także więźniów z innych więzień i aresztów z terenu dystryktu warszawskiego.
W areszcie w przyziemiu na "Szucha" więźniowie czekali na swoją kolej w czterech, pozbawionych okien, celach zbiorowych zwanych tramwajami (nazwa powstała od krzeseł, ustawionych dwoma rzędami wzdłuż ścian) oraz w dziesięciu celach pojedynczych – izolatkach. Stąd prowadzono ich na przesłuchania, którym towarzyszyły wymyślne tortury. Przeprowadzano je w gabinetach gestapo na górnych piętrach gmachu, czasem w kancelarii dyżurującego gestapowca w podziemiach.
Po wojnie część niemal nienaruszonego budynku zajmowanego ponownie przez Ministerstwo Oświaty przydzielona została Biuru Kontroli przy Prezydium Krajowej Rady Narodowej. Prowadzone były też prace zabezpieczające w tej części gmachu, w której znajdowały się cele więzienia śledczego. W lipcu 1946 r. Rada Ministrów podjęła uchwałę o zachowaniu miejsca martyrologii polskiej przy alei Szucha. 18 kwietnia 1952 r. oficjalnie otwarto Mauzoleum Walki i Męczeństwa 1939-1945. (PAP)
gdyj/ mhr/
