Vytautas Landsbergis, prezydent Litwy w latach 1990-92. Fot. PAP/T. Żmijewski
Zwyciężyliśmy komunę pokojowo, jak Polacy - mówił w poniedziałek w Warszawie Vytautas Landsbergis, prezydent Litwy w latach 1990-92, podczas konferencji z okazji 25-lecia odzyskania niepodległości przez Wilno.
Zaznaczył, że litewska opozycja częściowo wzorowała się na polskiej Solidarności.
Były prezydent Litwy zaznaczył, że opór Litwy, pozbawionej niepodległości w 1940 roku "przez Stalina po zmowie z Hitlerem", trwał kilkadziesiąt lat. Przyznał, że litewska opozycja częściowo wzorowała się na polskiej Solidarności w latach 80-tych. Jak zaznaczył, "była okazyjnie, a jednak szczerze" popierana przez niepodległościową, demokratyczną opozycję w Polsce.
"Podziwialiśmy i traktowaliśmy jak cud tę wycieczkę władz PRL do Gdańska, aby negocjować z robotnikami przyszłość państwa. Nie do wiatry - prawdziwe związki zawodowe" - powiedział Landsbergis podczas konferencji na Zamku Królewskim w Warszawie.
Jak dodał, w 1988 roku powstał litewski "ruch pokojowo-wyzwoleńczy" - Ruch Przebudowy Sajudis - powołany do istnienia przez grupę intelektualistów. Landsbergis był współzałożycielem i liderem Sajudisu.
Landsbergis zaznaczył, że gdy powstał Sajudis Litwa była wciąż pod okupacją radziecką, jednak Sajudis był "wolny od posłuszeństwa partii komunistycznej Związku Radzieckiego, myślał niezależnie i działał swobodnie, wyprzedając nadchodzące proklamowanie niepodległości i odbudowę państwa".
Nawiązując do uchwalenia przez litewski parlament deklaracji niepodległości, zaznaczył, że nie było ani jednego głosu przeciwko. "Zwyciężyliśmy komunę pokojowo, jak Polacy. Za niepodległością własnego kraju głosowaliśmy wszyscy, również kilku deputowanych, litewskich Polaków" - powiedział Landsbergis. Były prezydent Litwy podkreślił, że ruch ten z wyprzedzeniem budował także stosunki polsko-litewskie.
11 marca 1990 roku Rada Najwyższa Republiki Litewskiej ogłosiła deklarację niepodległości - Akt Przywrócenia Państwa Litewskiego. Dokument dotyczył odnowienie i prawnej kontynuacji państwa litewskiego, które utraciło niepodległość w 1940 roku na rzecz Związku Radzieckiego.
Litwa jako pierwsza z republik radzieckich proklamowała niezależność od ZSRR.
W sierpniu 1939 roku Związek Radziecki oraz III Rzesza podpisały Pakt Ribbentrop-Mołotow, który zakładał m.in. podział Europy Wschodniej na dwie strefy wpływów. Kraje bałtyckie (Litwa, Łotwa i Estonia) znalazły się w strefie wpływów ZSRR. Przekształcono je w radzieckie republiki socjalistyczne.(PAP)
mzk/ mhr/
