Wystawa poświęcona młodzieżowej konspiracji w latach 1944-56, konferencje i wykłady, pokazy filmów, spotkania z kombatantami składają się na program obchodów Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych w Lublinie i regionie, które rozpoczną się w czwartek i potrwają kilka dni.
Wystawa plenerowa „Zapomniane ogniwo. Konspiracyjne organizacje młodzieżowe na ziemiach polskich w latach 1944-1956” zostanie otwarta w piątek na Placu Teatralnym w Lublinie.
„Celem tego projektu było przypomnienie o zjawisku, które nie do końca funkcjonuje w świadomości społecznej, jakim były konspiracyjne organizacje tworzone przez młodych ludzi w wieku od 14 do 20 lat, w latach 1944-56. W skali kraju możemy mówić o przynajmniej tysiącu takich organizacji, które skupiły 11 tys. osób. One zasługują na pamięć” – powiedział Jacek Wołoszyn z Biura Badań Historycznych IPN w Lublinie.
Wystawa przedstawiać będzie m.in. kilkanaście biogramów osób z całej Polski, które działały w różnych młodzieżowych organizacjach konspiracyjnych a także represje, jakie ich za tę działalność spotkały. Wielu z nich zostało poddanych brutalnemu śledztwu, odsiadywało wieloletnie wyroki więzienia, a część została nawet skazana na śmierć. Młodzi konspiratorzy, sprzeciwiając się presji politycznej i ideologicznej ówczesnych władz, zajmowali się m.in. samokształceniem, przygotowywaniem i rozprowadzaniem ulotek, a niektóre organizacje prowadziły szkolenia wojskowe i gromadziły broń, przygotowując się do walki zbrojnej o niepodległość Polski.
Zdaniem Wołoszyna konspiracyjne organizacje młodzieżowe „zniknęły z pamięci” z różnych względów, ale przede wszystkim z powodu przeżytych przez tych ludzi traumatycznych doświadczeń. „Ci młodzi ludzie przeszli przez traumę więzień, śledztwa. Sami zamilkli próbując normalnie żyć, zdobyć wykształcenie, założyć rodzinę, ale też w ucieczce przed ewentualnymi represjami, skupili się na życiu prywatnym i nie mówili o tych swoich doświadczeniach. Mogli o nich mówić tak naprawdę dopiero po roku 1989” – dodał Wołoszyn.
Wystawa „Zapomniane ogniwo. Konspiracyjne organizacje młodzieżowe na ziemiach polskich w latach 1944-1956” będzie prezentowana w Warszawie oraz 11 innych miastach Polski. W każdym z nich zostanie uzupełniona o biogramy lokalnych liderów młodzieżowej konspiracji.
Obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych w Lublinie zaplanowano na kilka dni. Rozpocznie je w czwartek w siedzibie lubelskiego IPN konferencja popularnonaukowa „Żołnierze Niezłomni – historia i przywracanie pamięci”, podczas której przypomniane zostaną mało znane postacie żołnierzy podziemia niepodległościowego jak sanitariuszka Zgrupowania Hieronima Dekutowskiego „Zapory” Barbara Nagnajewicz „Krysia”, czy Piotr Smagała „Sroka” z AK-WIN. Na konferencji specjalista z lubelskiego Zakładu Medycyny Sądowej opowie też o tym, jak przebiega proces identyfikacji odnalezionych przez specjalistów z biura poszukiwań IPN szczątków Żołnierzy Wyklętych.
W piątek 1 marca – oprócz otwarcia wystawy - złożone zostaną kwiaty i zapalone znicze przy Mogile – Pomniku Zamordowanych na Zamku Lubelskim w latach 1944–1954, w bramie Zamku Lubelskiego, pod Pomnikiem Zaporczyków na Placu Zamkowym, a także pod pomnikiem „Żołnierzy Wyklętych” przy kościele pw. Michała Archanioła, gdzie odprawiona zostanie msza św. w intencji poległych, zamordowanych i zmarłych „Żołnierzy Wyklętych”. Uczniowie lubelskich szkół wezmą udział w pokazie filmu „Wyklęty” w reż. Konrada Łęckiego, poprzedzonym spotkaniem z reżyserem.
Wieczorem odbędzie się Marsz Pamięci Żołnierzy Wyklętych organizowany przez środowiska narodowe.
5 marca w Lubelskim Urzędzie Wojewódzkim zorganizowane zostanie spotkanie historyczne dla młodzieży pod hasłem „Bohaterowie tacy jak Wy”, poświęcone działalności podziemia antykomunistycznego. 6 marca w IPN zaprezentowana zostanie książka Janiny Kiełboń „Więźniarki polityczne Lubelszczyzny 1944-1956”, a 7 marca odbędzie się spotkanie z ppłk. Marianem Pawełczakiem „Morwą” oraz projekcja filmu „Zapora” w reż. Konrada Starczewskiego, poświęconego postaci mjr. Hieronima Dekutowskiego ps. „Zapora”.
Obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych zaplanowano także w innych miejscowościach regionu. W Radecznicy 3 marca odbędą się uroczystości z okazji 67. rocznica śmierci płk. Mariana Pilarskiego ps. "Jar" i kpt. Stanisława Biziora ps. "Eam", a w Zwierzyńcu 4 marca w tamtejszym Zespole Szkół Drzewnych i Ochrony Środowiska im. Jana Zamoyskiego odsłonięta zostanie tablica poświęcona Konspiracyjnej Organizacji Skautów założonej przez Waldemara Pobudkiewicza „Zygmunta” (1927–2012).
Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych ustanowił parlament w 2011 r. "w hołdzie Żołnierzom Wyklętym - bohaterom antykomunistycznego podziemia, którzy w obronie niepodległego bytu Państwa Polskiego, walcząc o prawo do samostanowienia i urzeczywistnienia dążeń demokratycznych społeczeństwa polskiego, z bronią w ręku, jak i w inny sposób przeciwstawili się sowieckiej agresji i narzuconemu siłą reżimowi komunistycznemu".(PAP)
Autorka: Renata Chrzanowska
ren/aszw/
