Profesorowie: Krzysztof Palczewski, Mieczysław Mąkosza, Maciej Wojtkowski i Ewa Wipszycka otrzymali w czwartek prestiżowe Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (FNP). Uroczystość wręczenia nagród odbyła się na Zamku Królewskim w Warszawie.
Nagrody, zwane polskimi Noblami, przyznawane są od 1992 roku i uważa się je za najpoważniejsze wyróżnienie naukowe w Polsce. Każdy z laureatów wyróżnienia otrzymuje 200 tys. zł.
"To państwo wyznaczacie najwyższe standardy prowadzenia badań. To wy stanowicie najgodniejszy przykład dla waszych kolegów i następnych pokoleń badaczy" - powiedziała zwracając się do laureatów minister nauki i szkolnictwa wyższego Barbara Kudrycka.
Nagrody, zwane polskimi Noblami, przyznawane są od 1992 roku i uważa się je za najpoważniejsze wyróżnienie naukowe w Polsce. Każdy z laureatów wyróżnienia otrzymuje 200 tys. zł.
Prezydent Bronisław Komorowski zwrócił z kolei uwagę, że Fundacja na rzecz Nauki Polskiej jest zarówno twórcą, jak i efektem przemian, które nastąpiły w Polsce na przełomie lat 80. i 90. "Chciałem podziękować Fundacji za działania na rzecz +uzbrajania+ Polski w kolejne generacje ludzi myślących o przyszłości i o przeszłości" - powiedział prezydent.
Pierwszy z tegorocznych laureatów - prof. Krzysztof Palczewski z Case Western Reserve University w Cleveland (USA) - otrzymał Nagrodę FNP w dziedzinie nauk o życiu i o Ziemi. Do jego najważniejszych dokonań należy skrystalizowanie i opisanie struktury białka zwanego rodopsyną oraz odkrycie mechanizmów powodujących degenerację siatkówki oka prowadzącą do utraty wzroku.
Zdaniem prezesa FNP prof. Macieja Żylicza, Palczewski powinien znaleźć się w gronie tegorocznych laureatów Nagrody Nobla w dziedzinie chemii. Otrzymali ją amerykańscy uczeni za badania nad inteligentnymi receptorami na powierzchni komórek. Tymczasem strukturę receptorów – dla komórek oka reagujących na światło - określił również właśnie Palczewski
"Nauka jest dążeniem do poznawania tego, co nieznane. To dążenie zawsze było moją pasją. To jedno z najwspanialszych zajęć, jakie można wykonywać" - powiedział w czwartek Palczewski o swojej pracy naukowej.
Laureatem Nagrody FNP w dziedzinie nauk chemicznych i o materiałach został prof. Mieczysław Mąkosza z Instytutu Chemii Organicznej PAN. Doceniono go za "opracowanie i wprowadzenie do kanonu chemii organicznej nowej reakcji – Zastępczego Podstawienia Nukleofilowego". Reakcja ta dotyczy związków aromatycznych, które mają ogromne znaczenie w życiu codziennym. Stosuje się je m.in. w przemyśle farmaceutycznym, środkach ochrony roślin, elektronice.
"Chemia organiczna nie jest nauką porywającą ludzi, a w szczególności nie jest nią synteza organiczna. Jest to nauka niemodna. Jednak trzeba pamiętać, że wszystkie najważniejsze osiągnięcia techniki oparte są na nowych materiałach, żeby te materiały otrzymywać trzeba wykorzystywać syntezę organiczną" - powiedział laureat odbierając nagrodę.
W dziedzinie nauk matematyczno-fizycznych i inżynierskich uhonorowano prof. Macieja Wojtkowskiego z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. FNP nagrodziła go za "opracowanie i wprowadzenie do praktyki okulistycznej metody tomografii optycznej z detekcją fourierowską". Tomografia optyczna pozwala na rekonstruowanie, za pomocą światła, trójwymiarowej struktury tkanki z rozdzielczością rzędu mikrometrów. Umożliwia ona bezbolesną i prowadzoną na żywo obserwację funkcji i struktur organizmu.
Prof. Ewa Wipszycka z Uniwersytetu Warszawskiego została tegoroczną laureatką Nagrody FNP w dziedzinie nauk humanistycznych i społecznych za "wszechstronną rekonstrukcję funkcjonowania wspólnot klasztornych w późnoantycznym Egipcie".
"Światło to materia, która dzięki swoim własnościom definiuje przestrzeń i czas. Światło możemy odczuwać bezpośrednio za pomocą narządu wzroku. Jestem wdzięczny za to, że mogę pracować na styku tych różnych ładów" - powiedział Wojtkowski.
Prof. Ewa Wipszycka z Uniwersytetu Warszawskiego została tegoroczną laureatką Nagrody FNP w dziedzinie nauk humanistycznych i społecznych za "wszechstronną rekonstrukcję funkcjonowania wspólnot klasztornych w późnoantycznym Egipcie". Nagrodzona monografia "Mnisi i wspólnoty monastyczne w Egipcie, wieki IV-VIII" podsumowuje trzy dekady badań laureatki nad przestrzenną, wspólnotową i ekonomiczną organizacją klasztorów zlokalizowanych nad Nilem w pierwszych wiekach chrześcijaństwa.
"Fundacja przyznając mi tę nagrodę dała humaniście prawo do prowadzenia badań, których jedyną motywacją jest ciekawość. Badań, które nie mają żadnych konkretnych zastosowań, a są po prostu interesujące" - podkreśliła laureatka.
Grono laureatów Nagród Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (łącznie z tegorocznymi) liczy już 76 osób. Są wśród nich tacy uczeni, jak Tomasz Dietl, Wiesław W. Jędrzejczak, Zofia Kielan-Jaworowska, Aleksander Koj, Karol Modzelewski, Karol Myśliwiec, Andrzej Paczkowski, Bohdan Paczyński, Mariusz Z. Ratajczak, Jadwiga Staniszkis, Jan Strelau, Jerzy Szacki, Andrzej Szczeklik i Aleksander Wolszczan. (PAP)
ekr/ hes/ jbr/
