Największe prywatne archiwum AK trafiło do Archiwum Akt Nowych

"Stanisław Kostka-Dąbrowa przekazuje nam partiami już od jakiegoś czasu dokumenty ze swojego archiwum. Do tej pory trafiła do nas najcenniejsza jego część w postaci dokumentów oryginalnych Okręgu Krakowskiego Armii Krajowej. Najcenniejsza, bo tych dokumentów w kontekście poszczególnych okręgów AK i Państwa Podziemnego zachowało się najmniej. To kilka tysięcy oryginalnych meldunków, szkiców, raportów, sprawozdań, wykazów, rozkazów wytworzonych na terenie okręgu krakowskiego AK" - mówił zastępca dyrektora Archiwum Akt Nowych (AAN) ds. informacji naukowej, udostępniania i archiwów społecznych Mariusz Olczak.

W jego ocenie to bardzo cenne materiały, ponieważ bez nich niemożliwe jest napisanie historii tego, co się działo w Krakowie, na terenie dawnego woj. małopolskiego w okresie II wojny. "Jest tam tak dużo informacji, że bez tych dokumentów po prostu jest to niemożliwe. To takie najważniejsze archiwum do opisu tego, co się działo w Krakowie w okresie II wojny w konspiracji. To dokumenty w stanie w jakiejś części do konserwacji, co będziemy starali się jak najszybciej uczynić, by móc te dokumenty udostępnić, po digitalizacji także w internecie na portalu szukajwarchiwach.pl" - powiedział.

Archiwum Stanisława Kostki-Dąbrowy to, zdaniem historyków, największe obecnie prywatne archiwum Armii Krajowej. Jego twórca zbierał materiały od czasu wojny. Udało mu się zgromadzić kilkadziesiąt metrów oryginalnych dokumentów, druków ulotnych, periodyków, plakatów ZWZ-AK oraz duży zbiór materiałów opisujących działalność Polskiego Państwa Podziemnego i jego żołnierzy.

Wśród najcenniejszych z przekazanych dokumentów wymienił m.in. oryginał raportu z zamachu na generalnego gubernatora Hansa Franka 29 stycznia 1944 r. "Jest bardzo ciekawa kolekcja szkiców i meldunków Kedywu Okręgu Krakowskiego, które opisują wszystkie akcje przeprowadzone przez Kedyw na terenie Krakowa i inspektoratów oraz Podokręgu Rzeszów. Wreszcie materiały kontrwywiadu Komendy Okręgu Krakowskiego, korespondencja z władzami Komendy Głównej Okręgu. To bardzo duża, ciekawa kolekcja. Będziemy starali się ten zbiór skompletować w najbliższych latach, by w całości znalazł się w jednym miejscu" - podkreślił Olczak.

Archiwum Stanisława Kostki-Dąbrowy to, zdaniem historyków, największe obecnie prywatne archiwum Armii Krajowej. Jego twórca zbierał materiały od czasu wojny. Udało mu się zgromadzić kilkadziesiąt metrów oryginalnych dokumentów, druków ulotnych, periodyków, plakatów ZWZ-AK oraz duży zbiór materiałów opisujących działalność Polskiego Państwa Podziemnego i jego żołnierzy.

Oryginalne dokumenty z okresu II wojny, dzięki wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych, trafiły do zasobu Archiwum Akt Nowych.

Stanisław Dąbrowa-Kostka urodził się 11 października 1924 r. w Przemyślu. Był oficerem AK oraz WiN. Odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari V klasy, Orderem Polonia Restituta III i IV klasy, Krzyżem Walecznych i Krzyżem Armii Krajowej. Autor i współautor publikacji o AK m.in. "W okupowanym Krakowie", "Hitlerowskie afisze śmierci", "Dynamit", "Akcja +N+", "Rozkaz: zdobyć więzienie". Jest laureatem Nagrody Kustosza Pamięci Narodowej IPN oraz honorowym obywatelem Jasła za udział w 1943 r. w akcji uwolnienia więźniów z tamtejszego więzienia.

We wtorek do zbiorów Archiwum Akt Nowych zostały także przekazane - przez rodzinę - materiały szefa przemysłu wojennego Komendy Głównej AK w latach 1940-43 Janusza Tymowskiego, ps. Ernest. Wiceszef AAN: Uzupełniają nam one ciekawy opis polskiej konspiracji. To kolejna spuścizna archiwalna dotycząca oficerów Komendy Głównej Armii Krajowej.

Podczas wtorkowej uroczystości do zbiorów Archiwum Akt Nowych zostały także przekazane - przez rodzinę - materiały szefa przemysłu wojennego Komendy Głównej AK w latach 1940-43 Janusza Tymowskiego, ps. Ernest.

"Uzupełniają nam one ciekawy opis polskiej konspiracji. To kolejna spuścizna archiwalna dotycząca oficerów Komendy Głównej Armii Krajowej. To postać bardzo ciekawa, bo związana z produkcją uzbrojenia i broni. Czyli znajdująca się w drugim, trzecim szeregu, ale odpowiadająca za ważne rzeczy, ale która nie była często opisywana na kartach historii, bo nie walczyła. Ale robiła bardzo ważne rzeczy, by można było tę walkę prowadzić. Z przedwojenną przeszłością w postaci kariery zawodowej w fabryce broni w Radomiu, a potem tymi samymi zainteresowaniami i umiejętnościami realizowanymi w konspiracji" - opowiadał Olczak.

Jak zaznaczył, to spuścizna, która praktycznie pozwoli napisać cały biogram Tymowskiego. "Są tam materiały opisujące całą jego karierę zawodową i naukową, był bowiem szefem produkcji uzbrojenia, ale także realizował karierę naukową na Politechnice Warszawskiej. Jest to więc komplet materiałów opisujących postać Janusza Tymowskiego, podobnie jak szereg spuścizn, które mamy w archiwum. To dla nas ważne, bo jest to część archiwów rodzinnych gromadzonych przez bliskich. Więc tym bardziej zaszczytem dla nas jest, że rodziny decydują, by to znalazło się w zbiorze państwowym. I widzą w Archiwum Akt Nowych miejsce, gdzie te zbiory mogą być przechowywane" - mówił zastępca dyrektora Archiwum Akt Nowych.

Naczelny dyrektor Archiwów Państwowych Wojciech Woźniak dodał, że cieszy go, iż takie materiały trafiają do AAN. "Do tak naprawdę jedynego i właściwego miejsca, w którym znaleźć się powinny. Bo zapewnia ono nie tylko bezpieczne przechowywanie tych dokumentów obecnie, ale także na daleką przyszłość. To archiwum, które zapewnia również właściwą troskę o te materiały, polegającą na ich konserwacji, opisie, wykonywaniu kopii zabezpieczających w postaci skanów, a wreszcie udostępnienie ich jak najszerszym kręgom zainteresowanych. By te materiały były świadectwem historii w bardzo gorącym okresie naszych dziejów i świadectwem bohaterstwa wielu ludzi" - podsumował Woźniak.(PAP)

akn/ mow/