Zdjęcie z wystawy "(Nie)ciągłość. Portugalia w XX wieku od upadku monarchii do Rewolucji Goździków". Źródło: DSH
Przemiany polityczne w Portugalii w XX w., w tym m.in. przebieg tzw. Rewolucji Goździków z 1974 r., która zapoczątkowała portugalska drogę do demokracji – prezentuje wystawa fotograficzna "(Nie)ciągłość. Portugalia w XX wieku: od upadku monarchii do Rewolucji Goździków", otwarta w piątek w warszawskim Domu Spotkań z Historią.
Ekspozycja w syntetyczny sposób ukazuje najważniejsze wydarzenia z XX-wiecznej historii Portugalii. Wystawę zainaugurowano w 40. rocznicę portugalskiej Rewolucji Goździków, która wydarzyła się 25 kwietnia 1974 r.
„Rewolucja Goździków jest pretekstem do pokazania siedmiu dekad historii Portugalii (…). To panorama, która prezentuje wydarzenia historii +pierwszej linii+, ale w większym stopniu przywołuje obraz życia społecznego” – mówił otwierając wystawę dyrektor DSH Piotr Jakubowski.
Wystawa "(Nie)ciągłość. Portugalia w XX wieku: od upadku monarchii do Rewolucji Goździków" w syntetyczny sposób ukazuje najważniejsze wydarzenia z XX-wiecznej historii Portugalii. Ekspozycję zainaugurowano w 40. rocznicę portugalskiej Rewolucji Goździków, która wydarzyła się 25 kwietnia 1974 r.
Zwrócił uwagę, że w tym roku, obok 40-lecia narodzin demokracji w Portugalii przypada także 25. rocznica przeprowadzenia w Polsce pierwszych częściowo wolnych wyborów parlamentarnych od czasów II RP, których wynik położył kres komunizmowi (4 czerwca 1989 r.)
Kurator wystawy Rui Prata, dyrektor Muzeum Obrazu w Bradze, podkreślił, że narracja ekspozycji rozwija się na dwóch płaszczyznach. „Pierwsza z nich to wydarzenia polityczne, które wyznaczały rozwój siedmiu dekad dziejów Portugalii w XX w.; druga – to poziom społeczny, pokazujący, że mimo wyraźnej ciągłości historii XX w. społeczeństwo portugalskie objawiało pewne oznaki zmian, które naznaczyły cały ten okres” – tłumaczył Prata.
Ekspozycja została podzielona na trzy części poprzedzone krótkim wstępem historycznym. Pierwsza rozpoczyna się od zamachu na przedostatniego króla Portugalii Karola I w 1908 r. „To zabójstwo zapowiada upadek monarchii i powstanie pierwszej republiki w 1910 r.” – opowiadał Prata. Jak tłumaczył, cezurą kończącą tę część wystawy jest rok 1926, w którym dokonano zamachu wojskowego, zapowiadającego dyktaturę Antonio Salazara.
Niemal 50-letni okres dziejów Portugalii, od 1926 r. do 1974 r., przedstawia druga część ekspozycji.
Segment trzeci jest w całości poświęcony Rewolucji Goździków. W części tej będzie można zobaczyć 25 zdjęć z 25 kwietnia 1974 r. z Lizbony i okolic wykonanych przez Alfredo Cunhę. Fotografie ukazują m.in. żołnierzy i czołgi na ulicach portugalskiej stolicy i pozytywne reakcje mieszkańców, przyozdabiających lufy wojskowych karabinów goździkami, od których rewolucja wzięła swą nazwę.
„Była to nietypowa rewolucja, ponieważ nastąpiło wówczas zwrócenie wolności Portugalczykom rękami wojskowych. To oni wyzwalali naród” – wyjaśnił kurator wystawy.
„Rewolucja Goździków jest pretekstem do pokazania siedmiu dekad historii Portugalii (…). To panorama, która prezentuje wydarzenia historii +pierwszej linii+, ale w większym stopniu przywołuje obraz życia społecznego” – mówił otwierając wystawę dyrektor DSH Piotr Jakubowski.
Zaprezentowane fotografie pochodzą z różnych archiwów m.in. najważniejszych dzienników portugalskich takich jak "Diario de Noticias" i "O Seculo" czy archiwów państwowych i miejskich.
Na ponad 120 zdjęciach można zobaczyć m.in. wieloletniego portugalskiego dyktatora Salazara; jego następcę na fotelu premiera Marcello Caetano czy Humberto Delgado, w czasach dyktatury kandydującego bez powodzenia na prezydenta i zamordowanego kilka lat później. Wśród uwiecznionych na zdjęciach osób jest także gen. Antonio Carmona, prezydent po zamachu z maja 1926 r. oraz brytyjska królowa Elżbieta, która odwiedzała Portugalię w latach 50.
Fotografie dokumentują również życie codzienne mieszkańców Portugalii w XX w. „Obserwujemy ludzi przeważnie wyobcowanych z teatru politycznego, skromnych i wierzących, którzy wznoszą ręce do nieba; którzy pogodzeni ze swoim losem przebiegają palcami po strunach gitary, bądź starają się zapomnieć o goryczy codziennego życia podczas wycieczek na plażę czy wizyt w wesołym miasteczku. Zdjęcia składają się na obraz zacofanego kraju kształtowanego przez świętą trójcę: Bóg, Ojczyzna i Rodzina, do której należy dodać trzy +f+: futbol, fado i Fatimę” – napisano we wstępie historycznym towarzyszącym prezentowanym zdjęciom.
W maju br. planowane jest wydanie katalogu ekspozycji, zawierającego wszystkie fotografie pokazane na wystawie.
Portugalia była monarchią od XI wieku do 1910 r., kiedy proklamowano republikę. W 1926 r. przewrót wojskowy zakończył 15-lecie, w którym zmieniło się aż 40 rządów. W 1932 r. Antonio de Oliveira Salazar został premierem i wprowadził rządy o charakterze faszystowskim. 25 kwietnia 1974 r. wojskowa tzw. Rewolucja Goździków obaliła dyktaturę salazarowską, otwierając drogę do demokracji i kładąc kres 13-letnim wojnom kolonialnym. W 1976 r. generał Antonio Ramalho Eanes został pierwszym prezydentem, wybranym w głosowaniu powszechnym.
Wystawę "(Nie)ciągłość. Portugalia w XX wieku: od upadku monarchii do Rewolucji Goździków" zorganizowały wspólnie Dom Spotkań z Historią i Instytut Camoesa w Warszawie. Ekspozycję, objętą honorowym patronatem przez Ambasadę Portugalii, można obejrzeć do 24 sierpnia.
Patronem medialnym wystawy jest portal historyczny dzieje.pl, wspólne przedsięwzięcie Polskiej Agencji Prasowej i Muzeum Historii Polski. (PAP)
wmk/ akn/
