Ekshumowane we Lwowie szczątki Konstantego Wolnego, który przez 13 lat był marszałkiem Sejmu Śląskiego w autonomicznym w latach międzywojennych woj. śląskim, spoczęły w środę w Katowicach. Uroczysty pogrzeb odbył się blisko 72 lata po śmierci marszałka.
„To nie tylko ważny, ale wręcz historyczny moment dla regionu, tym bardziej, że odbywa się w roku 90. rocznicy przyłączenia części Górnego Śląska do Polski. Śląsk był Polski. Tacy ludzie jak Konstanty Wolny czy Wojciech Korfanty to ikony polskiego Śląska” – ocenił wojewoda śląski Zygmunt Łukaszczyk.
Jego zdaniem działalność takich postaci jak marszałek Wolny to praktyczna lekcja patriotyzmu. „To przykład tego, jak wyrażać patriotyzm, gdy w duszy i sercu ma się ojczyznę, ale nie ma się ziemi. To ci wielcy Ślązacy-Polacy doprowadzili do tego, że w 1922 r. część Śląska ponownie wróciła do Polski” – wskazał wojewoda.
Uroczysty pogrzeb, który odbył się z wojskowym ceremoniałem, poprzedziła msza w katowickiej Archikatedrze Chrystusa Króla. Przedstawiciele władz podkreślali, że ponowny pochówek szczątków marszałka to gest symboliczny, ale i swoista manifestacja adresowana do współczesnych mieszkańców Śląska.
„To nie tylko ważny, ale wręcz historyczny moment dla regionu, tym bardziej, że odbywa się w roku 90. rocznicy przyłączenia części Górnego Śląska do Polski. Śląsk był Polski. Tacy ludzie jak Konstanty Wolny czy Wojciech Korfanty to ikony polskiego Śląska” – ocenił wojewoda śląski Zygmunt Łukaszczyk.
„Manifestacja tego, że tacy ludzie tworzą prawdziwą historię; że mężowie stanu to ci, którzy myślą o pokoleniach, a nie tylko o kolejnych wyborach i kadencjach” – ocenił Łukaszczyk, przypominając, że w 1935 r. Wolny zrezygnował z ponownego kandydowania na funkcję marszałka Sejmu, uznając, że demokracja wymaga odstąpienia stanowiska innym. W ocenie wojewody Wolny pozostawił Ślązakom wielki testament, także dotyczący polskości tego regionu.
Na grobie marszałka składano w środę zarówno wieńce w narodowych, biało-czerwonych barwach, jak i śląskich, żółto-niebieskich. Polityka żegnała m.in. delegacja Ruchu Autonomii Śląska. W ocenie wojewody powstać Wolnego powinna raczej łączyć, a nie dzielić środowiska podkreślające polskość Śląska i te odwołujące się do tradycji przedwojennej autonomii.
„Autonomia polegała nie na odrębności Śląska od Polski i jej struktur, ale na własnych prawach w określonych dziedzinach (…). Nie można zapominać, że śląscy powstańcy i patrioci walczyli o powrót Śląska do Polski, a nie o jego odrębność” – podkreślił Łukaszczyk.
Konstanty Wolny był pierwszym marszałkiem przedwojennego Sejmu Śląskiego, będącego organem ustawodawczym w autonomicznym wówczas woj. śląskim. Pełnił tę funkcję przez trzy kadencje, od 1922 do 1935 r. 2012 rok jest w regionie obchodzony jako rok Konstantego Wolnego - przypada bowiem 135. rocznica jego urodzin oraz 90. rocznica pierwszych wyborów do Sejmu Śląskiego, którym kierował.
Wolny zmarł w 1940 r. we Lwowie i tam, na Cmentarzu Janowskim, został pochowany. W maju jego szczątki zostały ekshumowane i zbadane przez zespół doświadczonych archeologów i antropologów. Do Polski przywiozła je delegacja przedstawicieli wojewody.
Inicjatorem sprowadzenia zwłok do Polski był wnuk marszałka, również Konstanty. Jego dziadek spoczął w głównej alei katowickiego cmentarza przy ul. Francuskiej, nieopodal m.in. dyktatora III powstania śląskiego Wojciecha Korfantego i pierwszego wojewody śląskiego Józefa Rymera.
Kulminacyjnym punktem obchodów Roku Konstantego Wolnego w woj. śląskim będzie 22 czerwca uroczysta sesja Sejmiku Woj. Śląskiego, poświęcona postaci marszałka oraz 90. rocznicy pierwszych wyborów do Sejmu Śląskiego. Jej gościem będzie prezydent Bronisław Komorowski.
Konstanty Wolny urodził się 5 kwietnia 1877 r. w Bujakowie k. Mikołowa. Był działaczem narodowym i społecznym na rzecz polskości Górnego Śląska, współpracownikiem Korfantego, współautorem Statutu Organicznego Woj. Śląskiego - aktu prawnego, który dawał regionowi autonomię. Był zaangażowany w akcję plebiscytową oraz przygotowanie powstań śląskich. W trzecim z nich był zastępcą Korfantego.
W 1922 r., po przyłączeniu Górnego Śląska do Polski, Wolny został marszałkiem Sejmu Śląskiego. Cieszył się wielkim autorytetem w zantagonizowanym wówczas sejmie, który był areną bardzo ostrych konfliktów między obozami Korfantego i wojewody śląskiego Michała Grażyńskiego. Według historyków jako marszałek Wolny kierował się zasadą praworządności i tolerancji; potrafił zachować własny sąd i niezależność w kwestiach politycznych.
We wrześniu 1939 r. wraz z falą uchodźców dotarł do Lwowa, gdzie był współzałożycielem Śląskiego Komitetu Uchodźców. Tam zmarł 9 listopada 1940 r. w wieku 63 lat i został pochowany w grobowcu ojców jezuitów. Stamtąd jego szczątki sprowadzono do Katowic.
Pierwsze wybory do Sejmu Śląskiego odbyły się 24 września 1922 r. Ogłoszono je na mocy Ustawy Konstytucyjnej z 15 lipca 1920 r., zawierającej Statut Organiczny Woj. Śląskiego. Nadawał on województwu szeroką autonomię w wielu dziedzinach życia. Na jego mocy powołano Sejm Śląski, uchwalający własny budżet, który zasilał Skarb Śląski. Tekst Statutu opracowała komisja pod przewodnictwem Konstantego Wolnego.(PAP)
mab/ ls/
