Prezydenci Polski i Litwy zgodnie w kwestii współpracy wojskowej, Nord Stream 2

W czwartek prezydenci Litwy i Polski przyjęli wspólną deklarację w sprawie wzmocnienia polsko-litewskiego partnerstwa na rzecz bezpieczeństwa.

Ponadto w obecności prezydentów Polski i Litwy ministrowie obrony Polski - Mariusz Błaszczak i Litwy - Raimundas Karoblis podpisali porozumienie o ustanowieniu bezpiecznej łączności do wymiany informacji radiolokacyjnych oraz list intencyjny w sprawie afiliacji litewskiej brygady zmechanizowanej Geležinis Vilkas (Żelazny Wilk) i polskiej 15. Brygady Zmechanizowanej w czasie pokoju do dowództwa Wielonarodowej Dywizji Północny-Wschód.

"Bardzo się cieszę, że został podpisany list intencyjny, który wprowadza de facto polską 15. Brygadę Zmechanizowaną, litewską Brygadę Piechoty Zmechanizowanej +Żelazny Wilk+ do Wielonarodowej Dywizji Północny-Wschód w Elblągu. Cieszę się, że ta kooperacja wojskowa pomiędzy Polską a Litwą w ramach Sojuszu Północnoatlantyckiego się pogłębia" - powiedział prezydent Duda na wspólnej z prezydent Litwy konferencji prasowej w Warszawie.

"To jest pokazanie po pierwsze naszej aktywności w ramach Sojuszu Północnoatlantyckiego. Po drugie jest to pokazanie naszym sojusznikom, a także naszym oponentom, że jesteśmy razem, że potrafimy działać wspólnie, i że wspólnie to bezpieczeństwo pogłębiamy" - dodał prezydent.

Duda zwrócił także uwagę, że w roku 2019 przypada 450. rocznica Unii Lubelskiej, 15. rocznicę wstąpienia Litwy do NATO i 20. rocznicę wstąpienia Polski do NATO. Wyraził zadowolenie, że współpraca między Polską a Litwą przebiega dobrze i intensyfikuje się, wymieniając przy tym wspólnie realizowane projekty, takie jak Via Baltica, Rail Baltica czy Via Carpatia.

Podkreślił, że razem z prezydentem Ukrainy Petrem Poroszenką i prezydent Litwy będą w piątek wizytować polsko-litewsko-ukraińską brygadę w Lublinie.

Duda poinformował, że czwartkowe rozmowy z Grybauskaite dotyczyły także współpracy energetycznej, w tym synchronizacji systemów w zakresie energii elektrycznej.

"Z panią prezydent mamy jednoznaczne stanowisko jeżeli chodzi o budowę gazociągu Nord Stream 2 - jesteśmy zdecydowanie tej inwestycji przeciwni. Uważamy, że pogorszy ona sytuację bezpieczeństwa energetycznego w zakresie bezpieczeństwa gazowego nie tylko Polski i Litwy, nie tylko w naszej części Europy, ale że w ogóle w UE to pogorszy sytuację bezpieczeństwa gazowego, że jest to ewidentne, bardzo silne uzależnienie się od jednego dostawcy" - oświadczył prezydent. Jak ocenił, jest to "trend, który powinien zostać przerwany i którego absolutnie w UE nie wolno kontynuować".

Duda przekazał, że podczas spotkania z prezydent Litwy Dalii Grybauskaite, wyraził satysfakcję, że polscy piloci strzegą w tej chwili litewskiego nieba w ramach kolejnej edycji Baltic Air Policing. "To jest dla mnie radość, że nasza obecność pogłębiająca bezpieczeństwo Litwy jest na tym litewskim niebie widoczna" - dodał prezydent.

Innym tematem rozmów była sytuacja na Ukrainie. "Nasze stanowiska są w tym zakresie jednoznacznie. Uważamy, że nie ma innej drogi - okupacja Krymu, jak i okręgów Ługańskiego, Donieckiego musi zostać zakończona. Rosja musi się stamtąd wycofać" - oświadczył Andrzej Duda.

"Obserwujemy przebieg kampanii wyborczej na Ukrainie, zobaczymy jakie będą rozstrzygnięcia, to decyzja narodu ukraińskiego, to decyzja tamtejszych wyborców" - mówił prezydent.

Duda relacjonował, że w trakcie rozmowy z Grybauskaite poruszyli także temat relacji z Białorusią. "Mamy te same z panią prezydent niepokoje co do tego, na ile będzie się utrzymywała czy pogłębiała suwerenność Białorusi, jeżeli chodzi o jej wschodniego sąsiada, który - niestety - ostatnimi laty przejawia wyraźne tendencje imperialne. I tak naprawdę pogłębia stan swoistego zagrożenia w naszej części Europy, co obserwujemy z niepokojem, ale na co staramy się też odpowiadać chociażby poprzez współpracę militarną, w zakresie bezpieczeństwa czy współpracę energetyczną" - mówił Duda.

Prezydent poinformował, że poprosił Grybauskaite i wyraził nadzieję, że pisownia nazwisk w wersji oryginalnej, polskiej oraz pisownia polskich nazw ulic będzie możliwa, że to zostanie ustawowo na Litwie dopuszczone. "Są projekty odpowiednich ustaw, mam nadzieję, że zostanie uchwalona taka, która tę współpracę jeśli chodzi o mniejszość polską obywateli litewskich poprawi i na to bardzo liczymy" - powiedział Duda.

Prezydent Litwy Dalia Grybauskaite w podobnym tonie, jak prezydent Duda wypowiadała się w kwestii Nord Stream 2 oraz sytuacji na Ukrainie. Grybauskaite, mówiąc o swojej wizycie oraz podpisanej umowie między resortami obrony obu państw oraz liście intencyjnym, podkreśliła, że "wieńczy to wysiłki skierowane na umacnianie bezpieczeństwa regionalnego" i rozwijania współpracy wojskowej.

Grybauskaite podkreślała również rolę wymiany handlowej między Polską a Litwą oraz wspólnie realizowanych projektów. "Rozwijamy bardzo ważne bilateralne i europejskie projekty infrastrukturalne, takie jak połączenia gazowe, projekty dot. synchronizacji sieci elektroenergetycznych i inne projekty infrastrukturalne" - mówiła

"Nasza współpraca wojskowa osiągnęła poziom tak wysoki, jak nigdy" - dodała prezydent Litwy. Podkreślała również, że Litwa popiera "dążenie Polski do obecności żołnierzy amerykańskich" po to, żeby - jak mówiła - również Litwa miała gwarancję bezpieczeństwa.

"Razem z Polską łączy nas bardzo wiele projektów, w tym nasze stanowiska dot. Nord Stream 2 są całkowicie zbieżne. Obie strony uważają, że jest to projekt polityczny, a nie gospodarczy, który przynosi szkodę Europie i pogłębia zależność od dostawcy rosyjskiego" - mówiła prezydent Litwy.

Grybauskaite stwierdziła, że istnieje coraz więcej wspólnych interesów między Polską a Litwą. "Jesteśmy razem tak, jak byliśmy 450 lat temu w Lublinie (...). Kiedy jesteśmy razem, jesteśmy silni" - powiedziała Grybauskaite nawiązując do podpisanej w 1569 roku Unii Lubelskiej.

"Wierzę w naszą przyszłość i polsko-litewskie relacje. Nieważne, jakie są trudności, nasza przyszłość jest tak silna, jak silny jest nasz sojusz" - mówiła prezydent Republiki Litewskiej.

Oboje prezydenci byli także pytani o realizację praw Polaków na Litwie. Grybauskaite zapewniła, że Litwa jednakowo traktuje obywateli różnych narodowości. Zaznaczyła, że w parlamencie są trzy projekty dotyczące pisowni nazwisk i jest to zagadnienie istotne nie tylko dla Polaków, ale wszystkich obywateli Litwy innych narodowości.

"Staramy się, jak możemy, rozwiązywać kwestie edukacji" - zapewniła.

Zaznaczyła, że także problem restytucji własności dotyczy nie tylko osób narodowości polskiej, a wiąże się on z tym, że "nie ma wolnej ziemi w Wilnie, którą można zwrócić". Zwróciła uwagę, że w całym kraju zwrócono większość gruntów.

Na poprawę relacji zwrócił też uwagę Duda. "Wszystko to, co robimy, te porozumienia, które są zawarte, ta atmosfera współpracy, którą obserwujemy na przestrzeni ostatnich lat, powodują bardzo silne zbliżenie pomiędzy Polska a Litwą, a przede wszystkim znaczącą poprawę społecznej atmosfery, stosunku Polaków do Litwinów i do Litwy, i stosunku Litwinów do Polaków i do Polski" - powiedział.

"To buduje wzajemną współpracę i stwarza grunt także pod to, żeby mogły zostać przyjęte zmiany prawne" - dodał. Wyraził przekonanie, że współpraca "zaowocuje także poszerzeniem możliwości funkcjonowania mniejszości polskiej w państwie litewskim".

Koordynacja stanowisk w sprawach polityki bezpieczeństwa i obrony w ramach m.in. NATO i UE oraz współpraca między siłami zbrojnymi - to niektóre z zobowiązań zawartych w deklaracji o wzmocnieniu polsko-litewskiego partnerstwa w dziedzinie bezpieczeństwa podpisanej w czwartek przez prezydentów Polski i Litwy.

W deklaracji podkreślona została konieczność zachowania "euroatlantyckiej architektury bezpieczeństwa opartej o poszanowanie prawa międzynarodowego określonego w zasadach i zobowiązaniach ONZ i OBWE", potrzeba zaangażowania w celu budowy stabilnego, bezpiecznego i demokratycznego sąsiedztwa oraz położenie nacisku na ścisłą współpracę transatlantycką na rzecz bezpieczeństwa w Europie.

Ponadto prezydenci podkreślili osiągnięcia Wzmocnionej Wysuniętej Obecności NATO i sojuszniczej misji "Baltic Air Policing" w regionie, wagę ciągłej obecności wojskowej USA w Europie, w tym na wschodniej flance Sojuszu i zaznaczyli, że podzielają fundamentalne interesy bezpieczeństwa oparte o wspólne postrzeganie zagrożeń i wyzwań stawianych przez Rosję, w tym w wymiarze militarnym.

Duda i Grybauskaite zaznaczyli także potrzebę rozwoju i wzmocnienia długofalowej współpracy dwustronnej i regionalnej między Polską i Litwą oraz kontynuacji dialogu o kluczowych sprawach dla bezpieczeństwa euroatlantyckiego i regionalnego.

Prezydenci Polski i Litwy zgodzili się wspólnie koordynować stanowiska w sprawach polityki bezpieczeństwa i obrony w ramach NATO, Unii Europejskiej i formatów regionalnych; zapewnić dalszą strategiczną adaptację postawy odstraszania i obrony NATO na wschodniej flance Sojuszu oraz efektywny rozwój europejskich inicjatyw obronnych, uzupełniających zdolności sojusznicze, promować w ramach NATO oraz być gotowym do wnoszenia wkładu w rozwiązania wzmacniające wiarygodność i efektywność sojuszniczej architektury dowodzenia i kontroli oraz planowanie operacyjne na potrzeby odstraszania i obrony naszego regionu, ze szczególnym skupieniem się na rozwoju Dowództwa Wielonarodowego Korpusu Północno-Wschodniego oraz Dowództwa Wielonarodowej Dywizji Północno-Wschodniej.

Ponadto Grybauskaite i Duda zobowiązali się do tego, aby wzmocnić współpracę między polskimi i litewskimi siłami zbrojnymi, w szczególności poprzez formalizację więzi łączących wojska rozmieszczone wzdłuż Przesmyku Suwalskiego, w zakresie adekwatnego planowania i szkolenia, zapewnić powiązanie polskich i litewskich systemów nadzoru i obrony przestrzeni powietrznej jako części sojuszniczej obrony powietrznej; usprawnić mobilność wojskową sił sojuszniczych poprzez uproszczenie procedur oraz rozbudowę i adaptację transgranicznej infrastruktury z przeznaczeniem do celów wojskowych i pracować wspólnie nad zapewnieniem ciągłej amerykańskiej obecności wojskowej w Europie, w tym silnego i długoterminowego zobowiązania w sprawie obecności sił USA w regionie.

W deklaracji prezydenci obu państwa zadeklarowali, że chcą zintensyfikować współpracę w obszarze budowy zdolności obronnych, obejmującą kooperację przemysłów obronnych, w kontekście modernizacji technicznej sił zbrojnych obu naszych państw oraz europejskich i transatlantyckich inicjatyw obronnych, zwiększyć zdolności w zakresie wczesnego ostrzegania w regionie oraz dotyczące świadomości sytuacyjnej na Morzu Bałtyckim jednocześnie stale ulepszając wymianę informacji wywiadowczych między odpowiednimi krajowymi instytucjami oraz siłami zbrojnymi, wzmocnić współpracę w obszarze cyberbezpieczeństwa i w przeciwdziałaniu dezinformacji oraz w szerokim spektrum zagrożeń hybrydowych obecnych na wschodniej flance NATO.

Prezydenci Polski i Litwy chcą także zintensyfikować obustronne wysiłki w celu zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego w regionie bałtyckim, uwzględniając w tym nieprzerwane dostawy gazu ziemnego oraz utrzymanie działania systemów energetycznych Państw Bałtyckich. Grybauskaite i Duda deklarują też kontynuowanie wsparcia politycznego i pomocy wojskowej dla Ukrainy w ramach współpracy dwustronnej i projektów regionalnych, takich jak Litewsko-Polsko-Ukraińska Brygada im. Wielkiego Hetmana Konstantego Ostrogskiego (LITPOLUKRBRIG). Chcą również ustanowić Polsko-Litewską Radę Ministrów Obrony, która spotykałaby się co najmniej raz w roku, aby dążyć do wypełnienia celów określonych w niniejszej Deklaracji.

Grybauskaite będzie kontynuowała wizytę w Polsce w piątek, kiedy przed południem spotka się w Warszawie z premierem Mateuszem Morawieckim. Następnie prezydent Litwy uda się do Lublina, gdzie wraz polskim prezydentem złoży wieniec przed pomnikiem Unii Lubelskiej.

W piątek po południu w Lublinie dojdzie też do trójstronnego spotkania prezydent Grybauskaite, prezydenta Dudy oraz prezydenta Ukrainy Petra Poroszenki. Troje przywódców odwiedzi wspólnie kwaterę główną Wielonarodowej Brygady Litewsko-Polsko-Ukraińskiej, LITPOLUKRBRIG.

W siedzibie LITPOLUKRBRIG odbędą się rozmowy trójstronne delegacji Rzeczypospolitej Polskiej, Republiki Litewskiej oraz Ukrainy pod przewodnictwem prezydentów.

(PAP)

autor: Mateusz Roszak

mro/ godl/