Prezydent Łotwy podpisał ustawę, która nadaje status uczestnika II wojny światowej łotewskim żołnierzom walczącym zarówno z Niemcami hitlerowskimi, jak i z ZSRR. Prawa do takiego statusu pozbawia się członków NSDAP, a także sowieckich organów bezpieczeństwa.
Według ustawy, która w czwartek została opublikowana w dzienniku urzędowym Latvijas Vestnesis, status uczestnika II wojny światowej może być przyznany osobom, które w dniu 17 czerwca 1940 r. (data zajęcia republiki przez wojska sowieckie) były obywatelami Łotwy lub posiadały prawo stałego pobytu na jej terytorium.
Status kombatanta ma być przyznawany Łotyszom, którzy uczestniczyli w wojnie, walcząc w regularnych formacjach niezależnie od tego, czy były to siły zbrojne ZSRR, czy nazistowskich Niemiec i ich sojuszników. Osoby takie będą otrzymywać stosowne zaświadczenie i odznakę pamiątkową. Decyzję o przyznaniu im wsparcia socjalnego czy ulg kombatanckich będą podejmować władze samorządowe.
Status uczestnika II wojny światowej nie będzie przysługiwał członkom NSDAP (Narodowosocjalistycznej Niemieckiej Partii Robotników), funkcjonariuszom niemieckiej tajnej policji i służb bezpieczeństwa, a także organów bezpieczeństwa państwowego ZSRR i Łotewskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej (ŁSRR) z wyjątkiem tych osób, które pełniły funkcje administracyjne, finansowe i gospodarcze.
Prawa do statusu kombatanta zostaną pozbawione także osoby skazane za zbrodnie przeciwko ludzkości.
Statusu tego nie będą też mogły otrzymać osoby, które znalazły się na terenie Łotwy na mocy sowiecko-łotewskiego porozumienia o pomocy wzajemnej z października 1939 r.
Dokument wskazuje, że Łotwa nie odpowiada w sensie prawnym za działalność „władz okupacyjnych” i jako „państwo okupowane” nie brała udziału w wojnie.
Łotwa, podobnie jak Litwa i Estonia, okres przynależności do ZSRR uznaje za okupację swojego terytorium. Łotwa została zaanektowana przez ZSRR w 1940 r. na mocy paktu Ribbentrop-Mołotow. W latach 1941-1944 znajdowała się pod okupacją niemiecką, a od 1944 r. do odzyskania niepodległości w 1990 r. wchodziła w skład ZSRR jako ŁSRR.
Ustawa o statusie uczestnika II wojny światowej wejdzie w życie z dniem 2 lutego 2018 r. i dotyczy osób posiadających obywatelstwo łotewskie.
Justyna Prus (PAP)
just/ mmp/ mal/
