Prezydent podpisał ustawę dot. odszkodowań dla dzieci represjonowanych kobiet

Projekt nowelizacji ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego przygotowali senatorowie.

Jego intencją jest przyznanie uprawnień do odszkodowania lub zadośćuczynienia od Skarbu Państwa dzieciom, których matki za działalność opozycyjną pozbawione zostały wolności na podstawie orzeczeń uznanych później za nieważne. Możliwość ubiegania się o odszkodowania dotyczyć miała dzieci urodzonych w więzieniach lub innych miejscach odosobnieniach oraz tych, których matki w okresie ciąży przebywały w takich miejscach.

Jak mówił podczas prac w Sejmie nad projektem nowelizacji poseł sprawozdawca Andrzej Matusiewicz (PiS) "na ten moment jest 40 osób", które mogłyby ubiegać się o zadośćuczynienie z tego tytułu.

Sejm podczas prac nad senackim projektem wprowadził do niego zmiany, m.in. poszerzając krąg osób, byłych działaczy represjonowanych za działalność niepodległościową, mogących - zgodnie z ustawą - ubiegać się o odszkodowania od Skarbu Państwa. Obecnie warunkiem ubiegania się o nie było uznanie wydanych w PRL wobec takich osób orzeczeń za nieważne. Sejm chciał, by "odszkodowanie za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę" przysługiwało także osobom o potwierdzonym statusie działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych na podstawie ustawy z dnia 20 marca 2015 r. o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych. W takim kształcie ustawa trafiła do Senatu.

Senat wprowadził jednak do ustawy dwie poprawki - jedną skreślającą powyższy przepis. Jak wyjaśniono w uzasadnieniu, Senat uznał za zasadne ograniczyć zakres ustawy jedynie do pierwotnej intencji nowelizacji, czyli przyznania odszkodowań dzieciom matek pozbawionych wolności w związku z działalnością niepodległościową, które wraz z matką przebywały w więzieniach, lub których matka w okresie ciąży przebywała w miejscu odosobnienia.

Jak wskazano, przyjęcie takiego rozwiązania nie oznacza, że działacze opozycji antykomunistycznej nie powinni mieć możliwości dochodzenia odszkodowań. Dodano, że zgodnie z obecnymi stanem prawnym jest to możliwe, ale warunkiem jest wcześniejsze stwierdzenie nieważności orzeczenia wydanego w związku z działalnością opozycyjną, lub gdy wobec osoby wydano decyzję o internowaniu w związku z wprowadzeniem w Polsce stanu wojennego.

Druga senacka poprawka miała charakter korelujący przepisy ustawy i przesądzała, że uprawienie do dochodzenia odszkodowań ma przysługiwać każdemu dziecku przebywającemu wraz z matką w więzieniu lub którego matka w okresie ciąży przebywała w miejscu odosobnienia, a nie tylko dziecku, które urodziło się w takim miejscu.

Dotychczasowe zapisy przewidywały, że osobie, wobec której stwierdzono nieważność orzeczenia albo wobec której wydano decyzję o internowaniu w związku z wprowadzeniem w Polsce stanu wojennego, przysługiwało od Skarbu Państwa odszkodowanie, a w razie śmierci tej osoby uprawnienie to przechodziło na małżonka, dzieci i rodziców. Nowela ustawy uchyla zapisy, że odszkodowanie takie nie zostaje przyzwane w przypadku, gdy osoba ubiegająca się o odszkodowanie lub zadośćuczynienie była represjonowana z powodu działalności mającej miejsce przed dniem 31 grudnia 1956 r., a także wtedy, gdy - w wyniku wykonania orzeczeń albo decyzji o internowaniu - osoba poszkodowana poniosła śmierć.

Nowela ustawy zakłada, że stwierdzenie nieważności orzeczenia może nastąpić - w razie śmierci dziecka osoby represjonowanej - także na wniosek jego małżonka, dzieci i rodziców.

Nowela wskazuje, że w przypadku gdy nieważność orzeczenia stwierdzono przed dniem wejścia w życie ustawy, żądanie odszkodowania lub zadośćuczynienia należy zgłosić w terminie trzech lat od dnia jej wejścia w życie. (PAP)

itm/ gj/ krap/