"Walka słowem o sprawę narodową" i "twórczy patriotyzm" - m.in. to cechowało Augusta Cieszkowskiego - podkreślali w czwartek posłowie z Komisji Kultury i Środków Przekazu, przyjmując projekt uchwały ws. uczczenia pamięci wybitnego uczonego w 200. rocznicę jego urodzin.
Pierwsze czytanie projektu odbyło się w czwartek. Do reprezentowania komisji w pracach nad nim upoważniony został poseł Rafał Grupiński (PO).
"W dwusetną rocznicę urodzin Augusta Cieszkowskiego Sejm Rzeczypospolitej Polskiej postanawia oddać hołd temu wyjątkowemu uczonemu, pisarzowi, politykowi, patriocie, działaczowi społecznemu i gospodarczemu, intelektualiście i publicyście" - brzmi tekst projektu uchwały.
"W historii XIX-wiecznej myśli naukowej August Cieszkowski był jednym z najwybitniejszych przedstawicieli polskiej filozofii romantycznej i myśli mesjanistycznej. Jego dokonania na polu nauki i na rzecz rozwoju myśli naukowej, walka słowem o sprawę narodową, kult pracy organicznej i twórczy patriotyzm zachowują dziś szczególną aktualność. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w 200. rocznicę urodzin Augusta Cieszkowskiego widzi w nim jednego z najbardziej światłych Polaków XIX wieku" - czytamy dalej.
"W dwusetną rocznicę urodzin Augusta Cieszkowskiego Sejm Rzeczypospolitej Polskiej postanawia oddać hołd temu wyjątkowemu uczonemu, pisarzowi, politykowi, patriocie, działaczowi społecznemu i gospodarczemu, intelektualiście i publicyście" - brzmi tekst projektu uchwały.
W uzasadnieniu projektu podkreślono, że August Cieszkowski (ur. 12 września 1814 r. w Suchej, zm. 12 marca 1894 r. w Poznaniu) to jeden z najznamienitszych w XIX wieku polskich działaczy społecznych i narodowych oraz naukowców.
"Pomimo wybitnych zasług niesłusznie pozostaje w cieniu innych. Dzieje się tak ze względu na skromny i cichy styl pracy. W walce o utrzymanie polskości osiągnął wiele, mimo iż jego orężem było tylko słowo. Reprezentował ten odłam działających na rzecz sprawy narodowej, którego przedstawiciele zasługiwali się społeczeństwu pracą, a nie szablą. Cieszkowski stawiał na naukę, wykształcenie i rozwój. Pragnął świadomego i patriotycznego społeczeństwa, które miało odmienić losy ukochanej Polski" - czytamy w tekście uzasadnienia.
Cieszkowski urodził się w Suchej na Podlasiu, na terenie zaboru rosyjskiego. Jego działalność związana była z trzema zaborami, a najsilniej z Wielkopolską w zaborze pruskim. Cieszkowski przeniósł się do Wielkopolski po tym, jak aresztowano go za działalność w piśmie "Biblioteka Warszawska".
W 1841 r. osiadł na terenie dzisiejszego powiatu złotowskiego (Debrzno Wieś i Trudna). Następnie w 1842 r. nabył majątek w Wierzenicy koło Swarzędza. Prowadził stamtąd działalność polityczną i społeczną w interesie narodowym, reprezentował Polaków w parlamencie pruskim, a od 1860 r. był prezesem Koła Polskiego.
Na początku swojej działalności parlamentarnej, podczas zjazdu polskiego we Wrocławiu, Cieszkowski ułożył odezwę do parlamentów, nawołującą do powszechnego porozumienia między państwami i powszechnego rozbrojenia. W tym samym 1848 r. walnie przyczynił się do powstania Ligi Narodowej Polskiej. Na forum parlamentu w 1851 r. po raz pierwszy wystąpił z wnioskiem ws. powiększenia liczby szkół średnich dla Polaków i założenia uniwersytetu z polskim językiem wykładowym w Poznaniu. W 1857 r., gdy powstało Towarzystwo Przyjaciół Nauk Poznańskich, Cieszkowski został pierwszym jego prezesem.
W 1867 r. założył jedno z pierwszych w Wielkopolsce kółek rolniczych. W Wierzenicy wprowadził w życie własny pomysł dopuszczenia robotników folwarcznych do udziału w zyskach z gospodarstwa. Realizując ideę postępu technicznego w rolnictwie i leśnictwie, sprowadzał pierwsze maszyny parowe od Hipolita Cegielskiego. Niedaleko Wierzenicy założył wzorową szkółkę leśną. W 1870 r. doprowadził do powstania Wyższej Szkoły Rolniczej im. Haliny w Żabikowie, jedynej tej rangi uczelni na ziemiach zaboru pruskiego.
Doceniany jako uczony w całej Europie, Cieszkowski napisał książki m.in. z zakresu ekonomii (np. "O kredycie i obiegu") i filozofii (np. "Prolegomena do historiozofii", "Bóg i palingeneza"). Oferowano mu tekę pruskiego ministra finansów, której nie przyjął, nie chcąc działać wbrew interesowi narodowemu.
"Naukowiec, polityk i społecznik, intelektualista i charyzmatyczny mówca parlamentarny, August Cieszkowski (...), orędownik pracy organicznej, czyli skutecznej, dobrze zorganizowanej i społecznie użytecznej, jest dziś symbolem harmonijnej symbiozy ideałów humanistycznych, wiedzy i kultury osobistej z głębokim zrozumieniem dla spraw materialnych i rozwoju społecznego" - podkreślono w uzasadnieniu komisyjnego projektu uchwały ws. uczczenia pamięci Cieszkowskiego.(PAP)
jp/ ls/
