Połączenie Ośrodka Badań nad Totalitaryzmami im. Witolda Pileckiego z Instytutem Solidarności i Męstwa - to cel nowelizacji, którą w piątek poparł Senat. Nowe przepisy mają umożliwić optymalne wykorzystanie potencjałów obu instytucji.
Za nowelą ustawy opowiedziało się 61 senatorów, 7 było przeciw, 17 wstrzymało się od głosu.
Celem zmiany ustawy jest "optymalne wykorzystanie potencjałów" instytucji kultury oraz instytutu badawczego. Zdaniem projektodawców tylko połączone instytucje "zdołają dokonać realnego przełomu w badaniach nad okupacją niemiecką i sowiecką w Polsce, udostępniając w swej czytelni bogate archiwalia i tworząc przestrzeń do międzynarodowej dyskusji i wymiany poglądów".
Wiceminister kultury Magdalena Gawin wskazywała w trakcie procesu legislacyjnego, że "Ośrodek Badań nad Totalitaryzmami im. Pileckiego był instytucją kultury, natomiast Instytut Solidarności i Męstwa jest instytutem naukowo-badawczym, czyli ma zupełnie inną strukturę". Jak mówiła, "prawnie nie jest przewidziana możliwość połączenia instytucji kultury z Instytutem Solidarności i Męstwa, wobec tego ta nowelizacja wygląda tak jakbyśmy likwidowali Ośrodek im. Pileckiego, ale de facto nie jest to likwidacja to jest połączenie potencjałów obu tych instytucji".
Tłumacząc powody połączenia zwróciła uwagę na to, że ISiM powstał po to, żeby wprowadzić XX-wieczną historię Polski do obiegu historiografii zachodnioeuropejskiej. W jej ocenie "byłoby nieskuteczne prowadzenie zwykłych badań naukowych". "Nam też jest potrzebna wystawa, film, wszystko to, co robi OBnT, czyli przyjmujemy, że instytut naukowo-badawczy ma komponent kultury" - dodała.
Poinformowała także, że Ośrodek im. Pileckiego miał niski budżet i nie był w stanie rozpisać stypendiów, a ISiM może to robić. "Do tej pory naukowcy mogli składać podanie o granty do Narodowego Centrum Nauki w Krakowie i mogli pozyskiwać stamtąd pieniądze na badania, oczywiście liczba beneficjentów była znacznie niższa niż liczba składanych grantów" - zaznaczyła.
Nowela rozszerza zakres działania ISiM o prowadzenie badań historycznych i interdyscyplinarnych m.in. w zakresie zbrodni nazistowskich i komunistycznych oraz totalitaryzmów XX w., a także o gromadzenie, opracowywanie i udostępnianie relacji ofiar i świadków zbrodni totalitarnych. Obecnie te działania są głównym celem Ośrodka Badań nad Totalitaryzmami. Zgodnie z nowelizacją w strukturze organizacyjnej Instytutu im. Witolda Pileckiego kwestiami tymi będzie zajmować się komórka organizacyjna pod nazwą Ośrodek Badań nad Totalitaryzmami.
Nowe przepisy przewidują współpracę Instytutu Solidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego z Instytutem Pamięci Narodowej - Komisją Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Wprowadzają także do struktury instytutu im. W. Pileckiego radę naukową, dzięki czemu instytucja działająca jako instytut badawczy dostosowuje swoją strukturę do innych instytutów badawczych, tworzonych na podstawie ustawy z 30 kwietnia 2010 r. o instytucjach badawczych.
Ponadto nowela doprecyzowuje sposób możliwego wykorzystania środków z dotacji otrzymanej przez Instytut Solidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego zgodnie z ustawą o Instytucie Solidarności i Męstwa. Środki te mogłyby zostać przeznaczone na pozyskanie nieruchomości niezbędnych do prowadzenia działalności instytutu oraz finansowanie kosztów, w tym inwestycji związanych z działalnością instytutu. W nowelizacji zapisano także, że niewykorzystane w 2017 r. środki dotacji przechodziłyby na kolejne lata obrotowe.
Ustawa trafi teraz do podpisu prezydenta. (PAP)
autor: Katarzyna Krzykowska
ksi/ pat/
