Bp Juliusz Bursche. Fot. NAC
Skwer Niepodległości powstał w Wiśle w Beskidach. Miejsce przypomina o wielkich Polakach, luteranach, którzy byli związani tym kurortem – biskupem Juliuszem Bursche, diakonisą Anną Szalbot „Rachelą” oraz cichociemnym mjr. Adolfem Pilchem „Górą”, „Doliną”.
Skwer powstał w pobliżu centrum Wisły, przy rondzie na Oazie. Ustawione zostały na nim m.in. tablice, które przypominają troje związanych z miasteczkiem bohaterów walki o niepodległość.
„Skwer jest już gotowy. Jego oficjalne otwarcie planujemy zorganizować wiosną” – powiedział w piątek w rozmowie z PAP burmistrz Wisły, Tomasz Bujok. Jak wyjaśnił, wynika to z faktu, że trwa jeszcze remont głównej drogi w mieście, która przebiega w pobliżu skweru.
Burmistrz dodał, że przygotowanie skweru kosztowało ok. 240 tys. zł. Miasto pozyskało na ten cel ok. 130 tys. zł z funduszy unijnych.
Bp Juliusz Bursche zostanie odznaczony pośmiertnie Orderem Orła Białego
Ks. dr Juliusz Bursche urodził się w 1862 r. w Kaliszu. Po studiach w Dorpacie został ordynowany w 1884 r. Pod koniec 1904 r. został mianowany przez cara rosyjskiego Mikołaja II generalnym superintendentem Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego na ziemiach polskich. W latach 1915-1918 przebywał na zesłaniu w Rosji. Powrócił do Warszawy w lutym 1918 r., obejmując ponownie obowiązki zwierzchnika Kościoła. 3 lipca 1937 r. został jednomyślnie wybrany pierwszym Biskupem Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce. Duchowny w Wiśle miał willę, w której od 1903 r. spędzał rokrocznie letnie miesiące.
Bp Bursche był orędownikiem niepodległości Polski. W 1939 r. został aresztowany przez Niemców i umieszczony w obozie Sachsenhausen. W lutym 1942 r. przewieziono go w ciężkim stanie do szpitala w Berlinie, gdzie zmarł 20 lutego 1942 r. Rodzinie odmówiono ujawnienia miejsca pochówku. Dopiero w 2017 r. odnaleziono dokumenty, które pozwoliły ustalić miejsce złożenia urny na Miejskim Cmentarzu przy Humboldtstrasse w Berlinie.
Prezydent Andrzej Duda nadał biskupowi pośmiertnie Order Orła Białego
Anna Szalbot urodziła się w 1906 r. w Wiśle Malince. Wychowywała się w ciężkich warunkach, od najmłodszych lat pracowała w gospodarstwie. Po śmierci rodziców mieszkała u dziadków w Nydku, gdzie zetknęła się z harcerstwem. Po powrocie do Wisły pracowała u gospodarzy. Po śmierci narzeczonego podjęła naukę w szkole pielęgniarek w Dzięgielowie. Została diakonisą. Wybrała imię Rachela. W 1927 r. została wyświęcona przez bp. Juliusza Burschego. W Golasowicach prowadziła stację matki i dziecka. Założyła też drużynę harcerek.
Mieszkańcy Dębowca upamiętnili pierwszy zrzut cichociemnych
Podczas II wojny związała się z konspiracją. W 1941 r. odnalazła w Dębowcu ładunek pozostawiony przez cichociemnych. Została zaprzysiężona na członka Batalionów Chłopskich, w grupie, której głównym celem była pomoc więźniom w Auschwitz. Zbierała i przekazywała im leki, żywność, kartki oraz pieniądze. Została później łączniczką Komendy Głównej BCh. Działała jako Hela Wodecka. Zginęła w czasie akcji, 30 grudnia 1942 r. kiedy w Osieku przygotowywała paczki dla więźniów. Niemcy spalili jej ciało w obozowym krematorium.
Mjr Adolf Pilch urodził się w 1914 r. w Wiśle, w rodzinie potomka emigrantów ze Szkocji. Ukończył studia techniczne w Warszawie. Uczył się w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Skierniewicach. W 1939 r. nie został zmobilizowany. Przez Węgry, Rumunię i Jugosławię dotarł do Francji, gdzie wstąpił do polskiego wojska, a potem do Wielkiej Brytanii. Przeszedł szkolenie cichociemnych.
Na ziemie polskie został przerzucony w lutym 1943 r. Służył w rejonie Białegostoku i Nowogródka. Po rozbiciu oddziału AK przez sowiecką partyzantkę udało mu się wyjść z matni. Utworzył z ocalonymi nowy oddział, na którego czele stanął. Żołnierze walczyli z Sowietami, w tym oddziałem Bielskich. Latem 1944, gdy zbliżała się Armia Czerwona, oddział Pilcha skierował się na Zachód. Walczył później przeciw Niemcom.
W 1945 r. wyemigrował przez Czechosłowację do Wielkiej Brytanii. Polskę odwiedził w 1990 r. Zmarł w 2000 r. (PAP)
autor: Marek Szafrański
szf/aszw/
