Marsz szlakiem pamięci "Lublin. Pamięć Zagłady." w 76. rocznicę likwidacji lubelskiego getta. Fot. PAP/W. Jargiło
Drogą, którą w 1942 r. Niemcy prowadzili Żydów na bocznicę kolejową w Lublinie, a stamtąd wywozili do obozu zagłady, przeszli w sobotę mieszkańcy tego miasta. Uczcili w ten sposób 76. rocznicę likwidacji lubelskiego getta.
Likwidacja getta w Lublinie zapoczątkowała Akcję Reinhardt - zaplanowaną przez Niemców zagładę Żydów na terenie Generalnego Gubernatorstwa. Pierwszy transport lubelskich Żydów do obozu zagłady w Bełżcu wyjechał w nocy z 16 na 17 marca 1942 r.
Grupa mieszkańców Lublina przeszła w sobotę szlakiem pamięci lubelskich żydów, który został uroczyście otwarty w ubiegłym roku. "Przechodzimy dokładnie tą trasą, którą szli lubelscy Żydzi - z miejsca, gdzie znajdowała się synagoga, na tzw. lubelski Umschlagplatz. Zatrzymamy się kilku miejscach związanych z relacjami świadków historii, dzięki którym udało się ustalić, którędy ta droga przebiegała" – powiedziała Joanna Zętar z lubelskiego Ośrodka Brama Grodzka Teatr NN, który zorganizował marsz.
Trasa o długości około 2 kilometrów rozpoczyna się przed Zamkiem Lubelskim, w miejscu, w którym niegdyś stała synagoga Maharszala (na terenie nieistniejącej już dzielnicy żydowskiej) a następnie prowadzi ulicami miasta do miejsca, w którym znajdowała się bocznica kolejowa (obecnie ul. Zimna), skąd Niemcy wywozili Żydów do obozu zagłady w Bełżcu.
Wzdłuż trasy przemarszu Żydów umieszczone są betonowe płyty, a na każdej z nich jedna z 21 liter alfabetu hebrajskiego. W miejscu dawnego Umschlagplatz znajduję się specjalna instalacja artystyczna zatytułowana "Nie/Pamięć Miejsca" i pamiątkowa metalowa tablica z napisem w trzech językach – polskim, angielskim i hebrajskim.
Likwidacja getta w Lublinie rozpoczęła się w nocy z 16 na 17 marca 1942 r. od tzw. dużego getta, które obejmowało dzielnicę żydowską. Niemcy wypędzali ludzi z domów, zniedołężniałych i chorych zabijali na miejscu. Żydów prowadzono na bocznicę kolejową a stamtąd wywożeni do obozu zagłady. Pierwszy transport liczył ok. 1,5 tys. osób. Do połowy kwietnia 1942 r. Niemcy - w ramach Akcji Reinhardt - wywieźli stąd do Bełżca ok. 28 tys. Żydów.
W obozie w Bełżcu, funkcjonującym od marca do grudnia 1942 r. hitlerowcy zamordowali ok. 450 tys. Żydów - przede wszystkim z Polski, ale też z Niemiec, Austrii, Czech i Słowacji.
Obóz w Bełżcu był jednym z trzech głównych ośrodków zagłady Żydów – obok Treblinki, gdzie zamordowano ok. 900 tys. osób i Sobiboru, gdzie zginęło ok. 170 tys. ludzi - podczas Akcji Reinhardt prowadzonej w Generalnym Gubernatorstwie. W akcji tej od marca 1942 r. do listopada 1943 r., Niemcy wymordowali w sumie około 2 mln Żydów z Polski i innych krajów europejskich.
Sztab całej operacji znajdował się w Lublinie. Zakończona ona została masową egzekucją Żydów 3 i 4 listopada 1943 r. (akcja pod nazwą "Erntefest" tzn. "Dożynki"), kiedy w obozie na Majdanku hitlerowcy zastrzelili jednego dnia ponad 18 tys. Żydów, a kolejne 24 tys. zamordowano w innych obozach.
Przed wojną wśród ponad 110 tys. mieszkańców Lublina blisko 40 tys. stanowili Żydzi. Dzielnica żydowska, w której Niemcy utworzyli getto, rozciągała się wokół Zamku. Po wywiezieniu jego mieszkańców do obozów zagłady, dzielnica została zburzona. Obecnie na tym miejscu jest Plac Zamkowy.(PAP)
autorka: Renata Chrzanowska
ren/ karo/
