Tablicę upamiętniającą płk. Edmunda Banasikowskiego, żołnierza WP i AK, działacza emigracyjnego w USA, autora wspomnień "Na zew Ziemi Wileńskiej" odsłonięto w piątek na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. "Był kustoszem pamięci narodowej" - podkreślił prezes IPN Łukasz Kamiński.
"Edmund Banasikowski przez wiele lat był wielkim strażnikiem, jak mówimy w Instytucie Pamięci Narodowej: kustoszem pamięci narodowej. Troszczył się o to, aby pamięć o wielkim i ważnym fragmencie naszej historii została zachowana dla przyszłych pokoleń" - powiedział Łukasz Kamiński podczas uroczystości, która odbyła się w Panteonie Żołnierzy Polski Walczącej na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.
Prezes IPN podkreślił też, że dla wielu historyków książka Banasikowskiego "Na zew Ziemi Wileńskiej" pozostanie fundamentem dla każdego, kto interesuje się dziejami Armii Krajowej, w tym wileńskiej AK.
W uroczystości wzięła udział najbliższa rodzina Banasikowskiego. Wspominali go córka Barbara Banasikowski-Smith oraz syn Ryszard Banasikowski. "Był wspaniałym człowiekiem, uczciwym, skromnym, wielkim patriotą, któremu sprawy Polski leżały na sercu całe życie" - podkreśliła Banasikowski-Smith. "Był oficerem Armii Krajowej, który musiał uciec z kraju, o który walczył i który kochał, aby uniknąć śmierci, ponieważ po wojnie w komunistycznej Polsce nie było miejsca dla tych, którzy nie mogli pogodzić się z nowym totalitaryzmem" - wspominał ojca Ryszard Banasikowski.
Uroczystość odsłonięcia tablicy na wojskowych Powązkach poprzedziła msza św. w intencji Banasikowskiego, która odbyła się w stołecznej Katedrze Polowej Wojska Polskiego.
Edmund Jerzy Banasikowski "Mundek", "Jeż" w momencie wybuchu II wojny światowej był dowódcą pododcinka Batalionu Fortecznego "Mikołów". IPN przypomina, że po kampanii wrześniowej zszedł do konspiracji, działał najpierw w Siedlcach i Warszawie. W styczniu 1942 r. został mianowany dowódcą grupy dywersyjnej "Wachlarz", działającej w okolicach Witebska i Newla.
Latem 1944 r. brał udział w operacji "Ostra Brama". Wiosną 1945 r. został aresztowany przez NKWD, ale zdołał zbiec z więzienia i przedostać się do Warszawy. W obawie przed aresztowaniem przez komunistów wiosną 1946 r. przedostał się do Szwecji, a w 1951 r. wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie zamieszkał na stałe w Milwaukee.
Banasikowski był działaczem polonijnym, zasiadał w Radzie Głównej Kongresu Polonii Amerykańskiej, Radzie Naczelnej Koła Byłych Żołnierzy AK w Londynie oraz Radzie Naczelnej Stowarzyszenia Polskich Kombatantów.
Był kawalerem Orderu Virtuti Militari, Krzyża Komandorskiego, Krzyża Oficerskiego, Krzyża Kawalerskiego Orderu Odrodzenia Polski oraz Krzyża Walecznych. Zmarł w 2004 r. (PAP)
nno/ ls/
