Uroczystości pogrzebowe Bronisława Klimczaka „Sokoła”. Źródło: oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach
Członkowie rodziny, przedstawiciele IPN, władz i wojska uczestniczyli w czwartek w Rędzinach k. Częstochowy w uroczystościach pogrzebowych Bronisława Klimczaka ps. Sokół – żołnierza, uczestnika kampanii wrześniowej i konspiracji podczas II wojny, straconego w 1950 r. przez komunistyczne władze.
Jego szczątki zostały odnalezione trzy lata temu podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej. W czwartek spoczęły na cmentarzu przy kościele w Rędzinach. Uroczystość pogrzebowa Klimczaka odbyła się po południu w kościele parafialnym pod wezwaniem św. Otylii w Rędzinach. Organizatorem ceremonii było Oddziałowe Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Katowicach. W uroczystości, wraz z członkami rodziny Klimczaka, wzięli udział przedstawiciele IPN, parlamentu i lokalnych władz, a także żołnierze z Jednostki Wojskowej Komandosów w Lublińcu.
Biogramy 22 kolejnych zidentyfikowanych ofiar totalitaryzmów
Bronisław Stefan Klimczak urodził się 28 sierpnia 1913 r. w Rędzinach. W marcu 1935 r. rozpoczął zawodową służbę wojskową. Ukończył Podoficerską Szkołę Piechoty przy 80. Pułku Piechoty w Słonimiu, po czym w 1936 r. Podoficerską Szkołę Artylerii 20. Pułku Artylerii Lekkiej w Baranowiczach.
W latach 1937-1939 jego wojskowa kariera rozwijała się w Podoficerskiej Szkole Zawodowej w Bydgoszczy. W 1939 r. otrzymał nominację na podporucznika. W trakcie kampanii wrześniowej walczył pod Mławą i Kutnem, a podczas obrony Warszawy został ciężko ranny. Trafił do obozu przejściowego w Skierniewicach, skąd zbiegł.
Jak przypomina Magdalena Dźwigał ze szczecińskiego IPN, już w listopadzie 1939 r. Klimczak rozpoczął działalność konspiracyjną. Należał do wojskowo-politycznej organizacji o nazwie Polski Związek Wolności, afiliowanej przy Związek Walki Zbrojnej, a następnie scalonej z AK. Służył w oddziale Stanisława Wiznera ps. "Huragan", jako zastępca komendanta okręgu i łącznik organizacyjny na linii Częstochowa-Warszawa-Kielce. Obrał pseudonim konspiracyjny "Sokół". W marcu 1942 r. został aresztowany przez Gestapo. Trafił m.in. do niemieckich obozów na Majdanku i Gross-Rosen.
80 lat temu powołano Związek Walki Zbrojnej
Po odzyskaniu wolności, w maju 1945 r. powrócił do Polski. "W 1947 r. były francuski jeniec Gaston Druet, zorientowawszy się w negatywnej wobec komunistycznych władz i przemian politycznych zachodzących w Polsce postawie Klimczaka, miał zaproponować mu współpracę z francuskim wywiadem. Przekazując informacje natury wojskowej, politycznej i społecznej, Klimczak chciał walczyć z komunistyczną władzą, której nie akceptował” - zaznaczyła Dźwigał.
W 1948 r. Klimczak nawiązał z Francuzami szerszą współpracę. Przekazywał zdobyte informacje bezpośrednio wicekonsulowi francuskiemu Rene Barentowi, a następnie sekretarzowi szczecińskiego konsulatu Andre Robineau. Klimczak został zatrzymany w listopadzie 1949 r. w Szczecinie i osadzony w areszcie tamtejszej bezpieki.
W tzw. sprawie Robineau aresztowano łącznie kilkadziesiąt osób. Publiczny proces przed Wojskowym Sądem Rejonowym zorganizowano w sali Filharmonii Szczecińskiej. "Całej sprawie nadano charakter wybitnie polityczny i propagandowy, a sam jego przebieg był szeroko relacjonowany w prasie i radiu, jak również komentowany w Polsce i za granicą" - przypomina IPN.
Ogłoszono nazwiska 22 kolejnych zidentyfikowanych ofiar totalitaryzmów
Wyrok ogłoszono 14 lutego 1950 r. Wobec Klimczaka orzeczono najwyższy wymiar kary. Za szpiegostwo na rzecz Francji został skazany na karę śmierci, utratę praw publicznych i obywatelskich praw honorowych. Po wyroku „Sokół” został przewieziony do kieleckiego więzienia. Tam 12 grudnia 1950 r. wykonano wyrok. Został pochowany na Cmentarzu na Piaskach w Kielcach.
O prawdę, sprawiedliwość i pamięć o Klimczaku przez lata dopominali się Genowefa Zielińska - jego narzeczona oraz Zbigniew Lachowski - chrześniak. O tym, kim był, próbowali się dowiedzieć również pracownicy Ośrodka Myśli Politycznej i Obywatelskiej w Kielcach, którzy w księgach cmentarnych odkryli lokalizację jego mogiły. Dzięki audycji dziennikarki Radia Koszalin Jolanty Rudnik udało się dotrzeć do najbliższych krewnych Klimczaka, którzy bezskutecznie starali się poznać prawdę.
Szczątki Klimczaka zostały odnalezione w listopadzie 2016 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej. 1 lutego 2018 r. w Pałacu Prezydenckim notę identyfikacyjną odebrał bratanek "Sokoła" - Jerzy Klimczak.
Losy Klimczaka stały się również przedmiotem badań pracowników oddziału IPN w Szczecinie, w ramach projektu badawczego „Skazanymi na karę śmierci przez WSR w Szczecinie”. Mimo wielu starań, nie na wszystkie pytania udało się udzielić odpowiedzi, np. wciąż nie wiadomo dlaczego egzekucji dokonano w Kielcach. (PAP)
autor: Krzysztof Konopka
kon/ agz/
