Kwestia ukraińska i kwestia polska w programie i ideologii polskiego oraz ukraińskiego podziemia to temat IV Polsko-Ukraińskiego Forum Historyków, które w poniedziałek rozpocznie się w Krakowie. Spotkanie organizują Instytuty Pamięci Narodowej obu krajów.
Kolejne Polsko-Ukraińskie Forum Historyków, które działa pod egidą polskiego Instytutu Pamięci Narodowej oraz jego ukraińskiego odpowiednika, potrwa do czwartku. "Tym razem spotkanie będzie poświęcone kwestii ukraińskiej w programie i ideologii polskiego podziemia oraz kwestii polskiej w programie i ideologii ukraińskiego podziemia" - podał w komunikacie IPN.
Podczas wcześniejszych spotkań - jak przypomniał Instytut - członkowie Forum dyskutowali "o zbrodni wołyńskiej oraz zagadnieniach związanych z działalnością polskiego i ukraińskiego podziemia na terenach współczesnej Zachodniej Ukrainy w latach II wojny światowej". "Historycy dokonali również przeglądu polskich badań dotyczących stosunków polsko-ukraińskich w latach 1939–1947, a także omówili inwentarz problemów wspólnej historii XX wieku" - zaznaczył Instytut.
Największe różnice w stanowiskach stron ujawniły dotąd dyskusje na temat zbrodni wołyńskiej, które odbywały się w ubiegłym roku w Kijowie. "Strona polska uważa, że było to ludobójstwo, strona ukraińska ma trochę inne podejście, ale dyskutujemy na te tematy, spieramy się w bardzo otwarty sposób i jestem bardzo zbudowany atmosferą naszych rozmów" – mówił wówczas wiceprezes IPN Mateusz Szpytma.
Prezes ukraińskiego IPN Wołodymyr Wiatrowycz ocenił, że współpraca naukowa historyków jest najlepszym sposobem zrozumienia i złagodzenia konfliktów, które miały miejsce w historii obu narodów. "Rozmowy na temat historii powinny odbywać się między historykami. Udało nam się przeprowadzić ciekawą i czasem bardzo gorącą dyskusję nad konkretnymi kwestiami. Sądzę, że publikacja, która będzie efektem tego spotkania, pozwoli na odpolitycznienie problemu Wołynia" – podsumował Wiatrowycz.
W skład powołanego w 2015 r. Forum wchodzi po sześciu historyków, autorytetów i specjalistów w dziedzinie stosunków polsko-ukraińskich. Członkami Forum ze strony polskiej są: prof. Grzegorz Hryciuk, prof. Grzegorz Mazur, prof. Grzegorz Motyka, prof. Jan Pisuliński, prof. Waldemar Rezmer, dr Mariusz Zajączkowski, sekretarz – dr Dorota Lewsza. Ze strony ukraińskiej w obradach Forum uczestniczą: prof. Jurij Szapował, prof. Iwan Patrylak, prof. Ihor Iliuszyn, prof. Łeonid Zaszkilniak, prof. Bohdan Hudź, dr Wołodymyr Wiatrowycz, sekretarz – dr Ołena Gumeniuk.
Spotkania reprezentantów obu państw odbywają się na przemian w Polsce i na Ukrainie.
Według polskich historyków na Wołyniu i w Galicji Wschodniej w latach 1943-45 zginęło ok. 100 tys. Polaków, zamordowanych przez oddziały Ukraińskiej Armii Powstańczej (UPA) i miejscową ludność ukraińską. UPA od wiosny 1943 roku prowadziła działania zbrojne przeciwko ludności polskiej Wołynia, Polesia i Galicji Wschodniej, zmierzając do jej całkowitego usunięcia z tych terenów. Zbrodnia wołyńska spowodowała polski odwet, w wyniku którego zginęło ok. 10-12 tys. Ukraińców, w tym 3-5 tys. na Wołyniu i w Galicji Wschodniej.
Wielu ukraińskich historyków, w tym Wiatrowycz, uważa, że w latach 1943-45 doszło do konfliktu zbrojnego między polskimi i ukraińskimi formacjami podziemnymi. Ukraińscy badacze tłumaczą, że zbrodnia wołyńska to wynik polskiej polityki lat międzywojennych wobec ich grupy narodowościowej, i przypominają m.in. pacyfikacje ukraińskiej ludności Galicji z 1930 roku. (PAP)
nno/ hgt/
