Tablicę upamiętniającą Żołnierzy Wyklętych skazanych na karę śmierci za działalność na rzecz obalenia ustroju komunistycznego odsłonięto w sobotę w Sosnowcu (Śląskie) przed budynkiem więzienia, gdzie zostali straceni.
Uroczystość rozpoczęła msza święta w Bazylice Katedralnej pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Następnie uczestnicy uroczystości przeszli przed budynek, przy którym na postumencie umieszczono wykonaną z czarnego granitu tablicę. Jest na niej wizerunek orła oraz napis: "Bóg Honor Ojczyzna. W tym budynku przy ul. Ostrogórskiej 5a, w latach 1943-1945 mieściło się więzienie niemieckie, a w latach 1945-1953 – więzienie, będące jednym z narzędzi represji aparatu bezpieczeństwa państwa. Wykonywano w nim wyroki śmierci między innymi na Żołnierzach Wyklętych".
Wymieniono też zamordowanych w tym miejscu: Janusza Fillę, Bronisława Piątka, Władysława Jakubczaka, Jana Kłosa i Aleksandra Kassarabę.
Janusz Filla oraz Bronisław Piątek należeli do organizacji Armia Krajowa - Grupa "Asterlota", która działała od okresu okupacji na terenie ówczesnego powiatu radomskiego. Po zakończeniu wojny występowali zbrojnie stawiając sobie za cel obalenie władzy komunistycznej. Złapano ich we wrześniu 1945 r. podczas jednej z akcji. Wyrokiem z 7 grudnia 1945 r. wydanym przez Wojskowy Sąd Garnizonowy zostali skazani na karę śmierci za to, że byli członkami Armii Krajowej i brali udział w akcjach mających na celu obalenie "demokratycznego" ustroju państwa polskiego. Wyrok wykonano 8 stycznia 1946 r.
Władysław Jakubczak oraz Jan Kłos służyli w Armii Krajowej w czasie II wojny światowej. Od 1945 r. należeli do konspiracyjnej organizacji Narodowych Sił Zbrojnych, która miała na celu obalenie ówczesnego ustroju państwa. Zostali zatrzymani w październiku 1945 r. podczas akcji przeprowadzanej w Sosnowcu, a następnie skazani przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Katowicach na śmierć wyrokiem z 26 czerwca 1946 r. za udział w "nielegalnej organizacji" mającej na celu zmianę ustroju państwa. Wyrok wykonano 31 sierpnia 1946 r.
Aleksander Kassaraba był żołnierzem Armii Krajowej obwodu Lwów. W 1945 r. został ekspatriowany do miejscowości Sucha Psina w powiecie Głubczyce. Wznowił tam działalność zbrojną stając na czele ponad trzydziestoosobowej grupy żołnierzy. W marcu 1946 r. nawiązał kontakt ze zreorganizowaną konspiracją lwowską. Jego grupa zajmowała się między innymi gromadzeniem broni i amunicji. Brał także udział w zamachu na sołtysa. We wrześniu 1945 r. zatrzymany i skazany na karę śmierci wyrokiem z 24 października 1946 r.
Odsłonięcie tablicy było możliwe dzięki zaangażowaniu Klubu Gazety Polskiej w Sosnowcu, wsparciu Urzędu Miejskiego w Sosnowcu oraz Instytutu Pamięci Narodowej. Pracownicy tego ostatniego byli odpowiedzialni za treść umieszczoną na tablicy.
"Osób, które zginęły w tym miejscu, było zapewne więcej, na tablicy umieściliśmy nazwiska tych, których śmierć została udokumentowana" – powiedział PAP dyrektor katowickiego IPN dr Andrzej Sznajder. "Wierzę, że takie upamiętnianie w przestrzeni publicznej ma sens. Nie każdy zagłębia się w naukowe opracowania, szukając w nich informacji o przeszłości miejsca swojego zamieszkania. Takie tablice to swego rodzaju streszczenia historii" – dodał.(PAP)
autorka: Anna Gumułka
lun/ mark/
