H. Gronkiewicz-Waltz, Z. Gluza i A. Guglielmi podczas konferencji nt. Ogrodu Sprawiedliwych. Fot. PAP/R. Guz
Marek Edelman, Magdalena Grodzka-Gużkowska, Jan Karski, Antonia Locatelli, Tadeusz Mazowiecki i Anna Politkowska zostaną upamiętnieni w Ogrodzie Sprawiedliwych w Warszawie. Ogród ma honorować osoby sprzeciwiające się totalitaryzmom i masowym zbrodniom.
Otwarcie ogrodu nastąpi 5 czerwca i będzie towarzyszyć tegorocznym obchodom Święta Wolności w 25. rocznicę zwycięstwa nad komunizmem.
O wyborze miejsca i pierwszych osób, które mają być w nim upamiętnione poinformował w czwartek prezes Ośrodka Karta Zbigniew Gluza, który przewodniczy Komitetowi Ogrodu Sprawiedliwych w Warszawie. "Polsce potrzebni są Sprawiedliwi, którzy uosabiają proces sprzeciwu wobec totalitaryzmów i wszystkich ludobójstw współczesnych" - powiedział PAP Gluza. Podkreślił, że godne uczczenie ludzi, którzy potrafili sprzeciwiać się systemowemu złu, jest niezbędne w życiu publicznym. "To ważne zwłaszcza w naszej części Europy, co widać współcześnie w kontekście Rosji i Ukrainy" - dodał.
"To będzie otwarcie pierwszego w Polsce, a drugiego w Europie Ogrodu Sprawiedliwych" - zaznaczyła w czwartek prezydent Warszawy Hanna Gronkiewicz-Waltz. "Warszawa jest szczególnym miejscem ze względu na jej historię, wielu ludzi, Sprawiedliwych, musiało tutaj przeciwstawiać się totalitaryzmom" - dodała.
Komitet wybrał sześć osób, które jako pierwsze zostaną uhonorowane w Ogrodzie Sprawiedliwych. Będą to: Jan Karski - legendarny kurier i emisariusz Polskiego Państwa Podziemnego, który podczas II wojny informował Zachód o Holokauście, Marek Edelman - jeden z przywódców powstania w warszawskim getcie, lekarz kardiolog i działacz opozycji demokratycznej w PRL oraz Tadeusz Mazowiecki - pierwszy niekomunistyczny premier po II wojnie światowej, w PRL działacz opozycji, w latach 90. wysłannik ONZ na Bałkanach. Mazowiecki był też przewodniczącym polskiego Komitetu Honorowego Europejskiego Dnia Pamięci o Sprawiedliwych.
Miejscem w Ogrodzie Sprawiedliwych uhonorowane również będą: Anna Politkowska - rosyjska dziennikarka, znana z krytycznego stosunku do administracji prezydenta Rosji Władimira Putina oraz wojny w Czeczenii, Magdalena Grodzka-Gużkowska - działaczka Rady Pomocy Żydom "Żegota", współpracowniczka Ireny Sendler, która w czasie wojny pomagała ukrywającym się Żydom i organizowała ratowanie żydowskich dzieci, Antonia Locatelli, włoska zakonnica, która przeciwdziałała ludobójstwu w Rwandzie.
W kolejnych latach, co roku upamiętniane będą trzy osoby.
Warszawski Ogród Sprawiedliwych będzie znajdował się na skwerze Generała Jana Jura-Gorzechowskiego na warszawskiej Woli. Informacje o czynach osób uznanych za Sprawiedliwe zostaną wyryte na granitowych obeliskach. Wzorcem dla warszawskiego ogrodu będzie ogród w Mediolanie, w którym sadzone są drzewka, a przy każdym z nich umieszczony jest kamień. Znajduje się na nim imię i nazwisko osoby, która została upamiętniona oraz informacje, za jaki czyn ją uhonorowano. Pierwszy Ogród Sprawiedliwych powstał w Jerozolimie, założony przez Mosze Bejskiego, by oddać hołd ludziom, którzy pomagali Żydom w czasie Holokaustu.
"To będzie otwarcie pierwszego w Polsce, a drugiego w Europie Ogrodu Sprawiedliwych" - zaznaczyła w czwartek prezydent Warszawy Hanna Gronkiewicz-Waltz. "Warszawa jest szczególnym miejscem ze względu na jej historię, wielu ludzi, Sprawiedliwych, musiało tutaj przeciwstawiać się totalitaryzmom" - dodała.
Pojęcie Sprawiedliwego użyte po raz pierwszy przez izraelski Instytut Yad Vashem - jak przekonują pomysłodawcy przedsięwzięcia - nabrało uniwersalnego wymiaru. "Tytuł, święto oraz upamiętniające Sprawiedliwych ogrody służą honorowaniu nie tylko Sprawiedliwych uznanych przez Yad Vashem, ale wszystkich, którzy w obliczu totalitaryzmu i ludobójstwa mieli odwagę bronić godności człowieka, pomagać ofiarom, czy występować w obronie prawdy" - podkreślają. Dodają, że definicja ta obejmuje Sprawiedliwych spod wszystkich szerokości geograficznych, którzy swoich czynów dokonali w XX i XXI wieku.
W czwartek mija Europejski Dzień Pamięci o Sprawiedliwych, który upamiętnia osoby ryzykujące własnym życiem, by ocalić innych. Dzień ten ma także upamiętnić m.in. tych, którzy bronili ludzkiej godności w okresie totalitaryzmu nazistowskiego i komunistycznego. Ustanowienie dnia oraz powstanie Ogrodów Sprawiedliwych na całym świecie zainicjowała włoska organizacja Gariwo. (PAP)
nno/ dym/ jbr/
