Zakłady pracy były miejscem, gdzie w latach 1980-81 rodziła się demokracja związkowa. To fenomen oddolnego tworzenia się samorządnego ruch demokratycznego - uważa dr Grzegorz Waligóra z wrocławskiego oddziału IPN. W czwartek we Wrocławiu rozpoczęła się dwudniowa konferencja naukowa „NSZZ +Solidarność+ w zakładach pracy 1980-1989”, którą zorganizował Instytut Pamięci Narodowej. W sympozjum bierze udział ponad 30 historyków z rożnych ośrodków w kraju.
Jak powiedział w rozmowie z PAP dr Grzegorz Waligóra z wrocławskiego oddziału IPN, zakłady pracy w Polsce na początku lat 80. XX w. były miejscem, gdzie rodziła się demokracja związkowa. „Trzeba pamiętać, że przed rokiem 80. tak naprawdę nie mieliśmy w kraju żadnych struktur administracyjnych, w których przy wyborze władz byłyby normalne procedury demokratyczne. Albo była to fikcja wyborów, która przejawiała się na przykład w wyborach do Sejmu, albo były to nominacje partyjne” - mówił historyk.
Dodał, że na początku lat 80. w demokratycznych głosowaniach w zakładach pracy wybierano komisje zakładowe, prezydium oraz delegatów na zjazdy wojewódzkie związku, a później na pierwszy zjazd krajowy Solidarności.
Zdaniem historyka takie elementy demokratyzacji na początku lat 80. występowały w większości zakładów pracy. „Na Dolnym Śląsku struktury Solidarności były tworzone niemal we wszystkich zakładach. Zdarzały się przy tym takie zakłady, w których 90 proc. załogi przystępowało do związku. Początek lat 80. był okresem tworzenia niezależnych od państwa struktur, był to przykład oddolnego samorządnego ruchu demokratycznego” - mówił.
Zdaniem Waligóry komisje zakładowe również w okresie stanu wojenny odegrały kluczową rolę. „Organizowały strajki i ruch oporu. Często wydawały prasę zakładową, która informowała i w jakiś sposób konsolidowała załogę w momencie, kiedy związek był zdelegalizowany” - mówił.
Uczestnicy wrocławskiej konferencji będą rozmawiać przede wszystkim o lokalnych strukturach Solidarności w latach 80. Zostaną przedstawione referaty na temat funkcjonowania związku w mniejszych i większych zakładach. Naukowcy będą też mówić m.in. o relacjach zakładów pracy ze strukturami regionalnymi Solidarności. Przedstawią również wyniki badań dotyczące szeregowych członków związku. Osobny blok zostanie poświęcony niezależnej prasie zakładowej.(PAP)
pdo/abe/
