B. premier Węgier Imre Nagy oraz jego współpracownicy z okresu rewolucji węgierskiej 1956 r., straceni 58 lat temu po zdławieniu powstania, zostali upamiętnieni w czwartek podczas uroczystości w Budapeszcie z udziałem władz państwowych.
Uczestnicy uroczystości złożyli kwiaty pod pomnikiem Nagya na placu Męczenników w pobliżu gmachu parlamentu Budapeszcie.
Minister sprawiedliwości Laszlo Trocsanyi podkreślił w przemówieniu, że Nagya, który w 1956 r. ogłosił wystąpienie Węgier z Układu Warszawskiego, wyniosła na stanowisko premiera spontaniczna wola ludu. Jak zaznaczył, podczas procesu b. premier nie prosił o łaskę, odrzucając możliwość kolaboracji z tymi, którzy zdeptali wolność narodu węgierskiego, i stał się w ten sposób symbolem narodowym.
Nagy został stracony 16 czerwca 1958 r. Jego i współpracowników, którzy podzielili jego los, pochowano potajemnie w nieoznakowanym grobie. Zostali zrehabilitowani i oficjalnie pochowani 27 lat temu, również 16 czerwca. Wydarzenie to – jak ocenił Trocsanyi – było początkiem nowej epoki.
Węgierski Komitet Pamięci Narodowej (NEB) upublicznił w czwartek na swojej stronie internetowej nazwiska 150 funkcjonariuszy i szefów organów bezpieczeństwa uczestniczących w przygotowaniu procesów Nagya i jego współpracowników.
Powstanie węgierskie, nazywane również rewolucją węgierską, wybuchło 23 października 1956 roku. Jego uczestnicy domagali się przywrócenia wolności słowa i innych swobód obywatelskich oraz pełnej niezależności od ZSRR. Rozpoczęta 4 listopada interwencja wojsk sowieckich w ciągu kilku tygodni krwawo stłumiła powstanie. Władzę na Węgrzech przejął wówczas marionetkowy rząd Janosa Kadara.
Represje wobec uczestników węgierskiego powstania trwały jeszcze długo po ostatecznym zdławieniu wolnościowego zrywu. W czasie walk zginęło ok. 2700 osób. Po upadku powstania ponad 200 tys. ludzi wyemigrowało; kilkaset osób stracono i tysiące uwięziono.
W czwartek przypada 58. rocznica egzekucji Nagya i jego współpracowników: ministra obrony Pala Maletera oraz pisarza i organizatora strajków przeciwko rządowi Kadara, Miklosa Gimesa.
Z Budapesztu Małgorzata Wyrzykowska (PAP)
mw/ mc/
