Epizody z czasów II wojny światowej nawiązujące do walk oddziałów partyzanckich i dywersyjnych, dowodzonych przez Jana Piwnika „Ponurego”, zostaną odtworzone w piątek przez rekonstruktorów w ruinach dawnego pieca hutniczego w Samsonowie (Świętokrzyskie).
Widowiska historyczne „W obronie Biało-Czerwonej” z okazji Dnia Flagi, organizuje od kilku lat Stowarzyszenie Rekonstrukcji Historycznych „Jodła”, skupiające pasjonatów historii i wojskowości działających woj. świętokrzyskim i w Radomiu.
W tym roku, przy okazji święta, przedstawiciele organizacji chcą przypomnieć postać cichociemnego, legendarnego dowódcy zgrupowań partyzanckich w Górach Świętokrzyskich Jana Piwnika „Ponurego” – w czerwcu przypada 70. rocznica jego śmierci.
Jak powiedział PAP prezes stowarzyszenia Dionizy Krawczyński, w podkieleckim Samsonowie zostaną zrekonstruowane dwie akcje oddziałów „Ponurego”.
„Pierwsza to nieco zapomniana akcja partyzanckiego zgrupowania dowodzonego przez „Ponurego”, które jesienią 1943 r. dotarło w lasy samsonowskie. Po nieudanym ataku na leśniczówkę, oddział przeniósł się do samego Samsonowa, gdzie rozbroił i uprowadził Niemców. Za pojmanymi wyruszyła niemiecka ekspedycja - pokażemy ich walkę z partyzantami, która miała miejsce na obrzeżach miejscowości” - opisywał Krawczyński.
Widowiska historyczne „W obronie Biało-Czerwonej” z okazji Dnia Flagi, organizuje od kilku lat Stowarzyszenie Rekonstrukcji Historycznych „Jodła”, skupiające pasjonatów historii i wojskowości działających woj. świętokrzyskim i w Radomiu.
Druga rekonstrukcja, to odtworzenie szturmu na niemieckie umocnione punkty oporu pod Jewłaszami nad Niemnem z czerwca 1944 roku, podczas którego „Ponury” zginął.
Krawczyński przypomniał, że Piwnik został odwołany z Kielecczyzny przez dowództwo AK pod koniec 1943 r. i na początku 1944 r. trafił na Nowogródczyznę.
„1 maja został mianowany dowódcą VII batalionu 72. pułku piechoty AK i rozpoczął przygotowywania do akcji +Burza+ na tym ternie. Na początku planowano zniszczenie niemieckich punktów oporu obsadzonych kilkudziesięcioma żołnierzami, które utrudniały poruszanie się partyzantom po podzielonej administracyjne Nowogródczyźnie. Kilka takich ataków oddziały +Ponurego+ wykonały” - tłumaczył Krawczyński.
16 czerwca 1944 r. przed planowym zdobyciem punktu oporu pod Jewłaszami, doszło do przypadkowego starcia Polaków zabezpieczających akcję, z patrolem niemieckim. Piwnik podjął decyzję o szturmie. Pod koniec akcji został trafiony serią z pistoletu maszynowego i zmarł. Zginęło wówczas także 15 innych partyzantów. „Odtworzymy szturm i moment śmierci dowódcy, kiedy to żegnając się miał m.in. powiedzieć +Pozdrówcie Góry Świętokrzyskie...+” - opisywał Krawczyński.
W widowisku będzie uczestniczyło ok. 60 członków grup rekonstrukcyjnych m.in. z Radomia, Skarżyska-Kamiennej, Końskich i Częstochowy.
Jan Piwnik „Ponury” urodził się 31 sierpnia 1912 r. w Janowicach niedaleko Opatowa. Ukończył szkołę Podchorążych Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim. W 1934 r. uzyskał stopień ppor. rezerwy. W latach 1935-1939 był funkcjonariuszem policji.
W wojnie obronnej 1939 r. uczestniczył jako dowódca kompanii w zmotoryzowanym batalionie polowym policji. Internowany na Węgrzech, zdołał uciec i dotrzeć do Francji, gdzie służył w 4. Pułku Artylerii Ciężkiej. Po klęsce Francji przedostał się do Wielkiej Brytanii. W listopadzie 1941 r., jako jeden z pierwszych cichociemnych, został zrzucony do kraju.
Początkowo otrzymał przydział do V Oddziału Komendy Głównej AK, zajmującego się zrzutami lotniczymi. Od maja 1942 r. wchodził w skład „Wachlarza" - elitarnej organizacji ZWZ-AK działającej głównie na terenach położonych poza wschodnią granicą Rzeczypospolitej, która zajmowała się wywiadem i dywersją. Aresztowany przez Niemców w Zwiahlu, zdołał uciec z więzienia i przedostać się do Warszawy.
Od czerwca 1943 r. pełnił funkcję szefa Kedywu Okręgu Radomsko-Kieleckiego AK, gdzie został dowódcą Zgrupowań Partyzanckich, które przybrały jego pseudonim „Ponury". Założył partyzanckie obozowisko na Wykusie w Górach Świętokrzyskich. Dowodzone przez niego zgrupowanie było wówczas największą zwartą jednostką AK.
Od maja 1944 r. dowodził VII batalionem 77. pułku piechoty w Nowogródzkim Okręgu AK. Poległ 16 czerwca 1944 r. pod Jewłaszami. Został pochowany na wiejskim cmentarzu we wsi Wawiórka. Jego mogiłą przez kilkadziesiąt lat opiekowali się miejscowi Polacy.
O „Ponurym” nie można było mówić i pisać przez wiele lat po wojnie. Byli żołnierze „Ponurego” przez długi czas daremnie zabiegali o sprowadzenie jego prochów z Białorusi do kraju i godne ich pochowanie na ojczystej ziemi. Udało się to dopiero w 1987 r. Prochy „Ponurego” ekshumowano i 12 czerwca 1988 r. złożono w klasztorze w Wąchocku.
Jan Piwnik "Ponury" odznaczony był Orderem Virtuti Militari kl. V oraz dwukrotnie Krzyżem Walecznych. Pośmiertnie mianowany został majorem, następnie pułkownikiem i uhonorowany Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. (PAP)
ban/ pz/
