W Żaganiu (Lubuskie) uczczono 72. rocznicę ucieczki jeńców z hitlerowskiego Stalagu Luft 3 podczas II wojny światowej. Była to jedna z większych ucieczek jeńców w czasie II wojny światowej, którą nazwaną "Wielką Ucieczką".
W czwartkowe południe na terenie Muzeum Obozów Jenieckich w Żaganiu odbył się apel pamięci i złożono kwiaty przed pomnikiem ku czci alianckich jeńców więzionych podczas wojny w obozach na terenie obecnego Żagania - poinformował PAP dyr. Muzeum Obozów Jenieckich Marek Łazarz.
"W uroczystości wzięli udział przedstawiciele władz samorządowych, dowództwo garnizonu Żagań oraz 11. Lubuskiej Dywizji Kawalerii Pancernej, delegacje szkolne, instytucji kultury oraz żagańscy weterani II wojny światowej. Ceremonię uświetnił udział czołgistów z pułku pancernego Armii Kanadyjskiej, którzy aktualnie przybywają na szkoleniu w Świętoszowie" - powiedział PAP Łazarz.
Dodał, że w miniony weekend w ramach obchodów odbył się 42. Cross Żagański - bieg o puchar "Wielkiej Ucieczki", który w tym roku był połączony z Mistrzostwami Polski w biegach przełajowych. W zawodach uczestniczyło łącznie ponad 1 500 biegaczy. Pomimo złej pogody dopisali także kibice.
Sportowym zmaganiom towarzyszył pokaz sprzętu bojowego 11. Lubuskiej Dywizji Kawalerii Pancernej zorganizowany na terenie muzeum. Zawodnicy, kibice oraz goście mogli obejrzeć z bliska czołgi Leopard, wozy zabezpieczenia technicznego a także legendarnego T-34/85.
Ponadto w ramach obchodów na trasie Wolsztyn – Żagań kursował pociąg retro „Harry”, odbył się także konkurs historyczny dla młodzieży.
Historia brawurowej ucieczki miała swój początek w marcu 1943 roku w Stalagu Luft 3 w Żaganiu - jednym z niemieckich obozów jenieckich na terenie tego miasta. Zawiązał się w nim wówczas "Komitet X", na czele którego stanął mjr Roger J. Bushell. Zadaniem komitetu było przygotowanie i przeprowadzenie masowej ucieczki 200 jeńców.
Przygotowania obejmowały między innymi kopanie trzech tuneli, które nazwano: "Tom", "Dick" i "Harry". Cały wysiłek skupiono jednak na "Harrym" - tunel znajdował się ok. 9 m pod ziemią i miał ponad 100 metrów długości.
W nocy z 24 na 25 marca 1944 roku podkopem wydostało się 76 jeńców. W wyniku zarządzonej akcji poszukiwawczej Niemcy złapali 73 jeńców. Ucieczka w pełni powiodła się tylko trzem lotnikom. Byli to Norwegowie Peter Bergsland i Jens Muller oraz Holender Bram van der Stok.
Na rozkaz Hitlera straconych zostało 50 uciekinierów. Pochodzili z Wielkiej Brytanii, Kanady, RPA, Australii, Nowej Zelandii, Norwegii, Litwy, Belgii, Holandii, Francji, Czech, Grecji oraz Polski.
Wydarzenie to nazwano "Wielką Ucieczką". W 1963 roku powstał film fabularny z Charlesem Bronsonem i Stevem McQueenem, a w 1988 roku nakręcono "Wielką Ucieczkę II" z Christopherem Reeve. Powstało także wiele filmów dokumentalnych na ten temat.
Do naszych czasów nie zachowały się oryginalne zabudowania obozu (pozostały jedynie fragmenty fundamentów) ani tunel "Harry", którym żołnierze wydostali się na wolność.
Odwiedzając muzeum w Żaganiu można obejrzeć replikę tunelu ucieczkowego o dł. ok. 30 m - jego wyposażenie wzorowane jest na tunelach budowanych przez jeńców. Zrekonstruowano także jeden z obozowych baraków oraz wieżę wartowniczą. W miejscu, gdzie było wyjście z tunelu "Harry" stoi teraz pamiątkowy obelisk.
Podczas II wojny światowej na terenie Żagania (niem. Sagan) funkcjonował Stalag VIIIC, który podlegał VIII Okręgowi Wojskowemu Wehrmachtu z siedzibą we Wrocławiu. Ponadto w Żaganiu istniały dwa Stalagi - Luft III i Luft IV Belaria, które podlegały naczelnemu dowództwu Luftwaffe. (PAP)
mmd/ par/
