Prezydent Bronisław Komorowski ratyfikował Drugi Protokół do Konwencji o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego. Ratyfikacja Protokołu wzmocni ochronę polskiego dziedzictwa kulturowego. Informacja o podpisaniu w czwartek przez prezydenta ustawy o ratyfikacji Drugiego Protokołu do Konwencji o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego ukazała się na stronie internetowej Kancelarii Prezydenta.
Konwencja o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego została podpisana w Hadze w 1954 r. Dotyczy ona postępowania stron w czasie konfliktu zbrojnego wobec dóbr kultury. Polska ratyfikowała ją w 1956 r.
W 1992 r. z inicjatywy UNESCO i rządu Holandii, powołano zespół konsultacyjny w celu dokonania przeglądu postanowień konwencji. Była to reakcja na niszczenie i wywóz dóbr kultury podczas wojen w Zatoce Perskiej i w byłej Jugosławii. Wynikiem prac zespołu był Drugi Protokół. Został on przyjęty w 1999 r. Do tej pory stronami Drugiego Protokołu było 59 państw.
Drugi Protokół definiuje katalog środków przygotowawczych, realizowanych w czasie pokoju w celu zabezpieczenia dóbr kultury przed dającymi się przewidzieć skutkami konfliktu zbrojnego. Ustanawia zarówno zasady ochrony dóbr kultury, które należy stosować w czasie prowadzenia operacji militarnych, jak i podczas okupacji.
Protokół ustanawia też zasady zapobiegania ewentualnym skutkom działań nieprzyjacielskich, wprowadzając nowy poziom ochrony dóbr kultury - tzw. ochronę wzmocnioną. Ochrona wzmocniona może być przyznana dobru kulturalnemu o największym znaczeniu dla ludzkości, chronionemu przez przepisy prawa krajowego na najwyższym przewidzianym przez te przepisy poziomie, a jednocześnie niewykorzystywanemu do celów militarnych. Dobro kulturalne objęte ochroną wzmocnioną nie może być obiektem ataku. O przyznaniu danemu dobru ochrony wzmocnionej decyduje komitet ochrony dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego.
Drugi Protokół określa zasady odpowiedzialności karnej i jurysdykcję za naruszenie ochrony dóbr kultury w razie konfliktu zbrojnego, a także zasady udzielania wzajemnej pomocy prawnej. W dokumencie znalazły się również zasady stosowania Drugiego Protokołu w razie konfliktów niemających charakteru międzynarodowego.
Polskie prawo jest dostosowane do wymagań Drugiego Protokołu, w niektórych przypadkach odwołując się do niego wprost. Zapisy dotyczące ochrony dóbr kultury na wypadek konfliktu zbrojnego znajdują się w: ustawie o powszechnym obowiązku obrony (tam uwzględniono wymagania ochrony wzmocnionej przewidziane w Drugim Protokole), ustawie o muzeach, ustawie o bibliotekach, ustawie o ochronie osób i mienia.
Ratyfikacja Drugiego Protokołu pociągnie za sobą zwiększenie wydatków z budżetu państwa. Nastąpi ono w roku budżetowym następującym po roku, w którym wejdzie w życie Drugi Protokół. Według szacunków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego wydatki z tego tytułu będą wynosić rocznie około 180 tys. zł. Środki przeznaczone będą na działalność szkoleniową i planistyczno-organizacyjną.
Według resortu kultury, należy też rozważyć opłacanie dobrowolnej składki do - ustanowionego Drugim Protokołem - funduszu na rzecz ochrony dóbr kultury w razie konfliktu zbrojnego, stanowiącego fundusz powierniczy. Dysponentem funduszu jest komitet ochrony dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego, wybierany przez poszczególne państwa będące stronami Drugiego Protokołu.
Zdaniem resortu kultury również Ministerstwo Obrony Narodowej powinno zabezpieczyć środki na szkolenia żołnierzy dotyczące ochrony dóbr kultury.(PAP)
dsr/ ls/
