Spółki węglowe w większości odwołały w tym roku akademie barbórkowe, a związki zawodowe zrezygnowały z tradycyjnych biesiad piwnych. Barbórka nadal będzie jednak świętowana w górniczych rodzinach, a relacjami z obchodów można się dzielić w internecie w ramach akcji „Barbórka domowa 2020”.
Inicjatorem obchodów z wykorzystaniem mediów społecznościowych jest Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu, które przed dwoma laty było koordynatorem udanych starań o wpisanie obchodzonej co roku 4 grudnia Barbórki na krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Muzealnicy przekonują, że mimo ograniczeń związanych z pandemią, Śląsk nie zapomina o Barbórce.
"Ze względu na sytuację epidemiczną tegoroczna Barbórka będzie wyglądała nieco inaczej niż dotychczas. Choć nie będzie przemarszów orkiestr, tłumnie obchodzonych barbórkowych mszy świętych i hucznego świętowania na karczmach piwnych i biesiadach w miastach Górnego Śląska, to jednak Barbórka nabierze innego domowego i prywatnego charakteru. Bez względu na wszystko, tradycja będzie nadal kontynuowana" - zapewniła dr Beata Piecha van Schagen z zabrzańskiego muzeum.
Ważną częścią barbórkowej tradycji - co podkreślano również w toku starań o wpisanie obchodów na listę dziedzictwa - są uroczystości rodzinne. Muzealnicy zachęcają do podtrzymania tych tradycji i wspólnego, wielopokoleniowego świętowania poprzez składanie sobie życzeń, wspólny posiłek, opowiadanie historii o górnictwie i dawnych Barbórkach czy śpiewanie górniczych pieśni.
"Dla motywacji zapraszamy na fanpage +Górnośląska Barbórka+ na Facebooku. W ubiegłym roku informowaliśmy tam o przemarszach i mszach świętych, a teraz zachęcamy do +Barbórki domowej 2020+. W ramach tej akcji zaplanowaliśmy m.in. trzy konkursy, w których ocenimy pomysłowość i zaangażowanie w podtrzymywaniu naszego dziedzictwa" – powiedziała dr Piecha van Schagen.
Jeden z konkursów dotyczy rodzinnego biesiadowania – uczestnicy mogą przysyłać amatorskie filmiki (trwające nie dłużej niż minutę) na jeden z trzech tematów: "Tradycyjna potrawa barbórkową z jej historią", "Międzypokoleniowy wypiek barbórkowy" lub "Barbórkowe danie vege".
"Można zaprezentować swoje zdolności kulinarne, a przede wszystkim zaangażowanie, pochwalić się barbórkowymi potrawami w tradycyjnej lub współczesnej formie. Dodatkowo zachęcamy, aby w filmiku pojawili się przedstawiciele kilku pokoleń, dzięki czemu najmłodsi będą mogli uczyć się tradycyjnych przepisów, a tradycjonaliści posmakować wegetariańskich lub wegańskich potraw" – wyjaśniają organizatorzy akcji.
W ramach innego konkursu można zaproponować oryginalny SMS z życzeniami barbórkowymi. Trzeci konkurs, skierowany do najmłodszych, dotyczy pracy plastycznej w dowolnej technice, na której dzieci przedstawią "Św. Barbarę – superbohaterkę", ratującą zdrowie i życie górników. Najbardziej aktywni w pielęgnowaniu barbórkowego dziedzictwa uczestnicy konkursów zostaną wyróżnieni 8 grudnia na profilu "Górnośląska Barbórka" na Facebooku.
Aby przypomnieć skąd wzięła się Barbórka i kim dla górników była i jest ich patronka, św. Barbara, Muzeum Górnictwa Węglowego i firma Coal Power Games wydały grę na smartfona pod nazwą "Św. Barbara – górnikom na ratunek". Więcej propozycji dla dzieci i dorosłych miłośnicy Barbórek znajdą w Facebooku oraz stronach należących do Muzeum Górnictwa Węglowego atrakcji: Sztolni Królowa Luiza i Kopalni Guido. Wśród pomysłów jest m.in. gotowanie obiadu barbórkowego z mistrzem górnośląskiej kuchni Remigiuszem Rączką.
Zwyczaj obchodzenia Barbórki jest praktykowany od początku XIX w. Wykształcił się na obszarze zindustrializowanej części Górnego Śląska, na którym wciąż jest pielęgnowany i podtrzymywany w formie wykształconej prawie 200 lat temu. Obchodzenie Barbórki jest częścią szerszego zjawiska - kultu św. Barbary. Jedną z jego przejawów są ołtarze z obrazami i figurami św. Barbary umieszczane w kopalniach węgla. Społeczność górnicza celebruje Barbórkę jako wydarzenie religijne, zawodowe i rodzinne. Inicjatorzy wpisania Barbórki na krajową listę dziedzictwa liczą, że docelowo trafi ona także na międzynarodową listę UNESCO.
Chociaż Barbórka przypada 4 grudnia - w górnictwie to dzień wolny od pracy - wielość towarzyszących imprez sprawia, że w minionych latach świętowana była od połowy listopada do połowy grudnia. Częścią dorocznych barbórkowych obchodów były koncerty i przemarsze górniczych orkiestr, okolicznościowe nabożeństwa i msze, modlitwy i składanie kwiatów przed ołtarzami św. Barbary, uroczyste przejścia do kościołów, ceremonie honorowania jubileuszy zawodowych i akademie zakładowe, obiady jubilackie, biesiady i uroczystości rodzinne. W tym roku większość publicznych uroczystości została odwołana w związku z ograniczeniami wynikającymi z epidemii koronawirusa.(PAP)
autor: Marek Błoński
mab/ pat/
