Finał projektu "Nitrofilm" - digitalizacji przedwojennych filmów

Filmoteka Narodowa przeprowadziła renowację, digitalizację i rekonstrukcję najstarszych zabytków filmowych. Było to pierwsze w Polsce tak kompleksowe przedsięwzięcie, mające na celu uratowanie przed zniszczeniem starych filmów. W pełni zrekonstruowano cztery filmy nieme: "Manię. Historię pracownicy fabryki papierosów" w reżyserii Eugena Illesa, "Pana Tadeusza" w reż. Ryszarda Ordyńskiego, "Rok 1863" Edwarda Puchalskiego i "Zew morza" Henryka Szary. Nadrzędnym celem "Nitrofilmu" jest zabezpieczenie najcenniejszych archiwaliów Filmoteki Narodowej. Do zrealizowania tego został zakupiony m.in. skaner umożliwiający cyfryzację bardzo zniszczonych archiwalnych materiałów na łatwopalnej taśmie nitro.

Było to pierwsze w Polsce tak kompleksowe przedsięwzięcie, mające na celu uratowanie przed zniszczeniem starych filmów.

Projekt rozpoczął się w 2006 roku. Do jego powstania doszło po odnalezieniu kilku polskich filmów przedwojennych uznawanych za zaginione (m.in. fragmentów "Ludzi bez jutra" Aleksandra Hertza). Kryterium wyboru filmów do rekonstrukcji była liczba zachowanych kopii poszczególnych tytułów na taśmie nitro. Wszystkie te materiały były eksploatowane przed wojną, są więc zniszczone, uszkodzone, miejscami niekompletne; wady techniczne powstały też w wyniku złego przechowywania i uszkodzeń mechanicznych. Dzięki digitalizacji, pracom porównawczym i rekonstrukcjom tych materiałów jest możliwe stworzenie nowej, jak najpełniejszej kopii danego filmu.

Filmy nieme zaprezentowano publiczności ze skomponowaną współcześnie ilustracją muzyczną: w kwietniu 2014 r. w kinie Iluzjon – Muzeum Sztuki Filmowej pokazano film „Rok 1863” (1922) z muzyką na żywo autorstwa Michała Lorenca; w listopadzie 2013 r. w Iluzjonie pokazano "Zew morza" (1927) z muzyką Krzesimira Dębskiego; "Pana Tadeusza" (1928) - w listopadzie 2012 r. w kinie Iluzjon z muzyką napisaną przez Tadeusza Woźniaka we współpracy z Tomaszem Szymusiem, Tomaszem Filipczakiem i Piotrem Woźniakiem; natomiast "Manię. Historię pracownicy fabryki papierosów” (1918) - we wrześniu 2011 r. w Filharmonii Narodowej, z muzyką Jerzego Maksymiuka.

15 filmów dźwiękowych było pokazywanych w kinie Iluzjon w wersji cyfrowej. Są one uzupełnione o fragmenty znalezione, które opracowali filmografowie Filmoteki Narodowej. Są to wersje nie poddane pełnej rekonstrukcji, ale zeskanowane w wersji cyfrowej, dostosowane do tego, by można je było pokazywać w kinach. Pozostałe 24 filmy zostały zabezpieczone w postaci skanów setek tysięcy klatek z oryginalnych taśm filmowych. W przyszłości będą mogły zostać poddane rekonstrukcji i udostępnione widzom. "Staramy się pokazywać publiczności filmy, które na bieżąco są przygotowywane w wersji cyfrowej. Ostatnio odbyły się u w Iluzjonie pokazy +U kresu drogi+ i +Będzie lepiej+” - powiedziała PAP Paulina Świątek, specjalista ds. promocji Filmoteki Narodowej.

Projekt współfinansowany był ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach XI Priorytetu „Kultura i dziedzictwo kulturowe” Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Całkowity koszt realizacji projektu to 20,2 mln zł, wartość dofinansowania z Unii Europejskiej wynosi 14,7 mln zł. Umowę w tej sprawie 28 grudnia 2009 r. podpisał minister kultury i dziedzictwa narodowego Bogdan Zdrojewski.

"Ponieważ projekt umożliwił nam przygotowanie w Archiwum Chełmska specjalistycznej pracowni Restauracji Taśmy Filmowej do wszystkich prac konserwatorskich i rekonstrukcyjnych nad najstarszymi filmami, które cały czas są zagrożone, to mamy nadzieję, że będzie on kontynuowany. Zależy to od wielu czynników, m.in. od Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Finansowanie z Unii Europejskiej zakończyło się wraz z końcem projektu" - powiedziała Świątek.

29 lipca na wrocławskim rynku w ramach 14. międzynarodowego Festiwalu Filmowego T-Mobile Nowe Horyzonty odbędzie się bezpłatny pokaz „Roku 1863”. (PAP)

adab/ abe/