Dyrektor muzeum Andrzej Szczerski (2L) podczas otwarcia wystawy stałej „XX + XXI. Galeria Sztuki Polskiej” w gmachu głównym Muzeum Narodowego w Krakowie. Fot. PAP/Ł. Gągulski
Nową aranżację zyskała Galeria Sztuki Polskiej XX i XXI wieku w Muzeum Narodowym w Krakowie. Prezentacja została poszerzona m.in. o dzieła sztuki konceptualnej i abstrakcji geometrycznej, prace twórców krakowskiej szkoły grafiki oraz artystów tworzących po roku 1989.
W nazwie galerii po raz pierwszy znalazł się XXI wiek.
W 12 salach na powierzchni 3 tys. m kw. widzowie zobaczą ponad 500 dzieł dwustu artystów. Najmłodsza praca, "K-dron. Między ziemią a niebem" Janusza Kapusty powstała w 2021 roku, najstarsza to "Dziewczynka chryzantemami" Olgi Boznańskiej z 1894 roku.
Wstępem do galerii jest pokaz rzeźb z pierwszej połowy XX wieku autorstwa Xawerego Dunikowskiego, Wojciecha Weissa i Włodzimierza Koniecznego. W pierwszych salach widzowie zobaczą prace Jacka Malczewskiego, Stanisława Wyspiańskiego, Józefa Mehoffera, Olgi Boznańskiej, a z okresu międzywojennego - dzieła ekspresjonistów, formistów, kolorystów, artystów awangardowych, m.in. Zbigniewa Pronaszki, Zofii Stryjeńskiej, Stanisława Ignacego Witkiewicza, Leona Chwistka, Jana Cybisa oraz Marii Jaremy.
Kolejne sale to przegląd sztuki powojennej. Każda części galerii została zaprojektowana inaczej niż dotąd i w każdej znalazły się nieobecne dotąd dzieła sztuki.
"Historię sztuki XX i XXI wieku zaczynamy w okresie Młodej Polski, co ma swoje uzasadnienie, ponieważ treści z tego czasu wracają współcześnie i ta granica przesunięta głęboko w czasie nas wyróżnia" - mówił dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie Andrzej Szczerski. "Nowością jest przestrzeń nazwana +wybór kuratorski+. Co kilka miesięcy, regularnie będziemy tam pokazywali szczególnie ważne dzieła z naszej kolekcji bądź nowe nabytki" – dodał Szczerski.
Dyrektor MNK mówił, że w ostatnich miesiącach Muzeum Narodowe wzbogaciło się m.in. o pracę Romana Opałki, obraz Łukasza Korolkiewicza z lat 80. oraz o dzieła: Zofii Kulig "Motyw ludzki", Natalii Wiernik "Wota", Jakuba Juliana Ziółkowskiego "Genesis", rzeźbę Olafa Brzeskiego "Dorota/Olbrzymka" oraz instalację Jarosława Kozakiewicza "Wieże tlenowe". Zapowiedział, że kolekcja prac, które powstały po roku 1989 będzie sukcesywnie rozbudowywana.
Sztuka po roku 1989 została zebrana w galerii pod tytułem "Transformacja". To wybór prac artystów ostatniego trzydziestolecia, m.in. Zofii Kulik, Wilhelma Sasnala, Moniki Sosnowskiej, Roberta Kuśmirowskiego, Piotra Uklańskiego i Jarosława Kozakiewicza.
Po raz pierwszy w galerii sztuki współczesnej prezentowana jest krakowska sztuka grafiki. To prace wykonane w latach 1960–1985 przez Jerzego Panka, Mieczysława Wejmana, Zbigniewa Lutomskiego, Ryszarda Otrębę, Jacka Srokę i Alinę Kalczyńską. "Mamy tu ogromną różnorodność: i abstrakcję geometryczną, i sztukę figuratywną, i przedstawienia metaforyczno-symboliczne. Możemy też zobaczyć niemal wszystkie najważniejsze techniki graficzne, z wyjątkiem litografii" – mówiła PAP kurator Magdalena Czubińska.
W osobnej sali zgromadzone zostały prace reprezentujące abstrakcję geometryczną i konceptualizm. To dzieła Henryka Stażewskiego, Stefana Gierowskiego, Edwarda Krasińskiego, Romana Opałki, Ryszarda Winiarskiego, Wojciecha Fangora, Natalii LL, Ewy Partum, Jerzego Rosołowicza, Stanisława Dróżdża. Jak podkreśliła Magdalena Czubińska, w latach 70. XX wieku artyści odeszli od przedstawiania zdarzeń i osób w kierunku pokazywania idei poprzez abstrakcję. "Ponad połowa z tych prac nie była wcześniej pokazywana w tej galerii" – mówiła Czubińska. "Zależało mi na zaprezentowaniu jak abstrakcja geometryczna może być interesująca wizualnie i różnorodna" – dodała.
Wiele dzieł, które zobaczą widzowie, jest depozytem dzięki Małopolskiej Fundacji Sztuki Współczesnej, część własnością samych artystów.
W galerii w wydzielonych przestrzeniach zatytułowanych "Teksty i konteksty", umieszczono informacje o: artystach, najważniejszych wydarzeniach politycznych i społecznych danego okresu, literaturze, muzyce, czasopismach oraz kierunkach w sztuce. Wszystko po to, by oglądane dzieła sztuki można było łatwiej odnieść do realiów, w których powstawały. Osobna ścieżka edukacyjna "Odkrywaj, patrz, doświadczaj" jest przeznaczona dla dzieci.
Przebudowa Galerii Sztuki Polskiej XX i XXI wieku w MNK trwała ponad dwa lata i kosztowała ponad 3 mln zł. Wsparcia finansowego udzieliło Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu.(PAP)
autor: Małgorzata Wosion
wos/ aszw/
